Tümör, vücut dokusunun anormal büyümesi ve bölünmesinden kaynaklanan katı bir doku kütlesidir. Tümörler kanserli (kötü huylu) veya kanserli olmayan (iyi huylu) olabileceği gibi kemiklerde dâhil olmak üzere vücudumun her yerinden oluşabilir.
Kemik dokularında bulunan hücrelerin kontrolsüz bir şekilde büyümesi ve çoğalması sonucunda oluşan doku kitleleri kemik tümörü olarak ifade edilmektedir. Kemik tümörleri iyi huylu olabileceği gibi kötü huylu olarak da görülebilmektedir. Bu nedenle kemiklerde oluşan; ağrı, hassasiyet, sertlik, hareket kısıtlılığı ve ateşle birlikte görülen gece terlemelerinin dikkate alınması gerekmektedir.
Eğer siz de bu belirtilere sahipseniz ve ailenizde bir tümör veya kanser öyküsü var ise yazımızın devamında; kemik tümörü nedir? Kemik tümörü belirtileri nelerdir? Tanısı nasıl konur ve kemik tümörü tedavisi hakkında merak ettiğiniz soruların cevaplarına ulaşabilirsiniz.
İçindekiler:
- Kemik Tümörü Nedir?
- Kemik Tümörü Belirtileri Nelerdir?
- Kemik Tümörü Tanısı Nasıl Konur?
- İyi Huylu Kemik Tümörlerinin Evreleri
- Kötü Huylu Kemik Tümörlerinin Evreleri
- Kemik Tümörü Tedavisi
Kemik Tümörü Nedir?
Kemik tümörü, kemik hücrelerinin anormal ve kontrol edilemeyen şekilde büyümesi sonucu olarak gelişen veya yayılan doku kitleleridir. Tümör çeşitleri; iyi huylu tümör (benign tümör) ve kötü huylu tümör (malign tümör) olarak ikiye ayrılmaktadır. Peki iyi huylu tümör nedir? İyi huylu (benign) tümör çeşitleri genellikle hayati tehlike oluşturmazlar ve çoğu durumda vücudun diğer bölgelerine yayılmazlar. Sarkom olarak adlandırılan kötü huylu tümörler (malign tümör) ise akciğere metastaz (yayılma) yapabilmektedir.
Kötü huylu tümörler yani kemik kanseri iki şekilde ortaya çıkabilmektedir. Bunlar; kemikten kaynaklanan (primer) tümörler veya başka bir organdan metastaz yolu ile kemiğe yayılan (sekonder) tümörlerdir. Başka bir organda başlayan ve kemiğe yayılan kanser türlerinden bazıları; meme kanseri, akciğer kanseri, tiroid kanseri, böbrek ve prostat kanseridir.
Kemik Tümörü Belirtileri Nelerdir?
En yaygın görülen kemik tümörü belirtileri; kemik ve eklemlerde ağrı, cilt renginde değişiklikler ve ele gelen şişliktir. Diğer kemik tümörü belirtileri ise şunlardır:
- Kemikte sertlik veya hassasiyet,
- Hareket zorluğu,
- Tümör nedeniyle zayıflayan kemiğin kırılması,
- Etkilenen bölgede duyu kaybı,
- Kilo kaybı,
- Yorgunluk,
- Ateş ve gece terlemeleridir.
Özellikle Kemik kanseri belirtileri (kötü huylu tümörlerde) daha belirgin olarak görülürken; iyi huylu tümör (benign tümör) çeşitleri uzun süre belirti vermeyebilir ve oluşan bir kırık sonucunda teşhis edilebilir.
Kemik Tümörü Tanısı Nasıl Konur?
Enfeksiyon, stres kırıkları ve diğer tümör dışı bazı rahatsızlıklar kemik tümörü belirtileri ile benzerlik gösterebilmektedir. Bu nedenle doktor, belirtilerin tümör kaynaklı olup olmadığından emin olmak için kapsamlı bir değerlendirme sonrası çeşitli testler isteyebilmektedir.
Kemik Tümörünün Tanısında Tıbbi Öykü ve Fizik Muayene
Kemik tümörünün teşhisinde ilk olarak hastanın; genel sağlığı, kullandığı ilaçlar ve mevcut belirtiler hakkında sorular sorularak ayrıntılı tıbbi öyküsü incelenmektedir. Ayrıca hastanın veya herhangi bir aile üyesinin bir tümör veya kanser öyküsü olup olmadığı da değerlendirilmektedir.
Hastanın tıbbi öyküsü dinlendikten sonra gerçekleştirilen muayenede doktor, ele gelen şişliğin; hareketli olup olmadığını, derinliğini, kıvamını (sert veya yumuşak) ve kemik tümörünün anatomik bölgelere olan komşuluğunu kontrol etmektedir.
Ortopedi ve Travmatoloji doktoru ele gelmeyen bazı tümörlerin, derin dokulara yerleşip eklem hareket kısıtlılığı ve ağrı yapabilmesine bağlı olarak hastanın eklem hareketlerini de kontrol etmektedir.
Ancak tümör şüphesi olmadan kemik ağrısı veya eklem ağrısı şikâyetiyle doktora başvuran hastalarda çekilen röntgen görüntüleri sonucunda rastlantısal olarak tümör tanısı konulabilmektedir. Bu durum özellikle iyi huylu tümörlerin tanısında sık karşılaşılan bir durumdur. Ayrıca iyi huylu kemik tümörü olan hastaların yaklaşık %5-10’u, tümörün kemiği hasarlamasına ya da eritmesine bağlı olarak meydana gelen kemik kırığı ile acile başvurmaktadır.
Kemik Tümörünün Tanısında Hangi Tetkikler Gereklidir?
İyi huylu kemik tümörü tanısında çoğu zaman iki yönlü (AP – Lat) röntgen çekilmesi yeterli olmaktadır. Bu röntgen görüntüleri ile tümörün kemikte oluşturduğu hasar tespit edilmektedir. Ancak kemikteki tümörün ayrıntılı değerlendirilmesi için; manyetik rezonans görüntüleme (MRG) taraması, bilgisayarlı tomografi (BT) taraması veya kemik sintigrafisi taraması da istenebilmektedir.
Bilgisayarlı tomografi taramasında temel beklenti normal dokular ile tümör dokusundaki kemikleşmeyi ve bu kemikleşmenin dağılımını ortaya koymaktır. Ayrıca karmaşık kemik anatomisine sahip pelvis (leğen kemiği) ve omurga tümörlerinin 3 boyutlu değerlendirilmesine olanak sağlamaktadır. Örneğin; osteid osteoma adındaki kemik tümöründe tanı koydurucudur.
Manyetik rezonans görüntüleme (MRG) taramasına ise özellikle; tümör gelişen kemiğin kemik iliğini değerlendirmek, tümoral dokunun yumuşak dokularla olan ilişkini ortaya koymak, tümörün çevre damar ve sinir dokuları ile ilişkisini değerlendirmek ve tümör tespit edilen bölgenin anatomisini anlamak için başvurulmaktadır.
Kemik taraması olarak da bilinen kemik sintigrafi taraması, yeni kemik oluşum (beklenmedik kemik büyüme veya çoğalması) alanlarını tespit etmede etkilidir. Kemik sintigrafi taraması, tek seferde tüm vücut kemiklerini taramaktadır ve çok duyarlıdır, ancak tümörün tipi hakkında bilgi vermeyebilir.
Örneğin; multiple myelom (savunma hücrelerinin kontrolsüz çoğalması) ve böbrek tümörlerine bağlı gelişen kemik metastazlarında yanlış negatif bulgu verebilir, yani hiç tümör yokmuş gibi bir sonuç raporlanabilir. Ancak bu durum uzman doktorlar tarafından anlaşılabilmektedir.
Kemik Tümörü Tanısında Biyopsi
Kemik tümörlerinde röntgen ve diğer görüntüleme yöntemleri ile tanı konulabilse de kesin tanı için biyopsi işlemi yapılabilmektedir. Bu aşamada kemik tümörünün klinik değerlendirmesinde radyolojik görüntüleme ve biyopsi bulguları birbirleri ile uyumlu olması gerekmektedir. Eğer bulgularda bir uyumsuzluk söz konusu ise tanı yeniden sorgulanmalı ve gözden geçirilmelidir.
Ancak; tıbbi öykü, kapsamlı fizik muayene, laboratuvar sonuçları ve görüntüleme sonuçları bir bütün olarak değerlendirildiğinde teşhis edilebilen, tedavi gerektirmeyen iyi huylu kemik tümörlerden biyopsi alınmasına gerek yoktur. Peki, biyopsi işlemi nasıl gerçekleştirilmektedir?
Biyopside, tümörden bir doku örneği alınmaktadır. Bu örnek bir mikroskop altında incelenmekte ve bir patolog (anormal hücreleri inceleyerek hastalıkları tanımlayan bir doktor) tarafından analiz edilmektedir.
Biyopsi yapmanın iki temel yöntemi vardır:
- Kapalı biyopsi (İğne biyopsisi): İğne ile gerçekleştirilen kapalı biyopside, hastaya lokal anestezi uygulanarak bir miktar dokuyu çıkarmak için tümöre bir iğne sokulmaktadır. Kemik tümörünün iğne ile biyopsisi çoğunlukla bir radyolog tarafından yapılmaktadır ve iğneyi yönlendirmeye yardımcı olmak için röntgen görüntülemesi kullanılmaktadır.
- Açık biyopsi: Açık biyopside ameliyathane ortamında hastaya genel anestezi uygulandıktan sonra, cerrah küçük bir kesi yaparak bir miktar doku çıkarmaktadır.
Başarılı bir biyopsi için, tespit edilen tümörün neresinden biyopsi alınması gerektiğinin teknik bilgisi, çevre dokulara en az zararı verecek teknik ve anatomik yaklaşımın belirlenmesi için önemlidir. Çünkü doğru yapılmamış bir biyopsi, tanıyı ve tedaviyi olumsuz etkileyebilmektedir.
İyi Huylu Kemik Tümörlerinin Evreleri
İyi huylu kemik tümörleri için yaygın olarak kullanılan evreleme sistemi MSTS (Musculoskeletal Tumor Society) 1’den 3’e kadar derecelendirilmektedir.
- 1. Derece: Aktif olmayan lezyonlar,
- 2. Derece: Aktif ve yavaş büyüyen lezyonlar (bazı anevrizmal kemik kistleri),
- 3. Derece: Agresif lezyonlar ve büyüyen dev hücreli tümör.
Kötü Huylu Kemik Tümörlerinin Evreleri (Kemik Kanseri)
Kötü huylu kemik tümörlerinin yani kemik kanserinin ise 4 evresi mevcuttur. En düşük evre seviyeleri, tümörün daha küçük ve başlangıç seviyesinde olduğunu göstermektedir. Dördüncü evrede ise kanser vücudun diğer bölgelerine yayılmıştır.
Kemik kanseri evrelerinin belirlenmesinde dikkate alınacak faktörler şunlardır;
- Tümörün boyutu,
- Kanserin ne kadar hızlı ilerlediği,
- Etkilenen kemik sayısı,
- Kanserin vücudun diğer bölgelerine yayılıp yayılmadığıdır.
Kemik Tümörü Tedavisi
İyi huylu kemik tümörü tedavisinde düzenli kontrol ve takip önemlidir. Bazı iyi huylu tümörler ilaçla etkili bir şekilde tedavi edilebilirken bazıları ameliyat olmadan zamanla kaybolabilmektedir.
Ancak tümörün kemik kırılmasına neden olması, kemiğin büyümesini olumsuz yönde etkilemesi, kemikte bir kısalık ya da eğrilik yaratması durumunda cerrahi yönteme başvurulabilmektedir.
Kötü huylu kemik tümörü tedavisi (kemik kanseri tedavisi) ise kanserin türüne ve kanserin evresine göre belirlenmektedir. Bu noktada doktorunuz sizin için en iyi olan tedavi seçeneğini bulmanıza yardımcı olmaktadır. Örneğin, bazı kemik kanserleri için sadece ameliyat tedavisi uygulanabilirken; bazılarında ameliyat ve kemoterapi, bazılarında ise ameliyat, kemoterapi ve radyasyon tedavisi bir arada uygulanabilmektedir.
Kemik Tümörü Ameliyatı
Kemik tümörü ameliyatının amacı, kanserli tümörün tamamının çıkarılmasıdır. Cerrah, çıkarılan kemiği vücudunuzun başka bölgesinden alınan bir kemikle veya protezle değiştirmektedir.
Çocuklarda kemik tümörünün çıkarılması genellikle kemiğin büyüme plakalarından birinin çıkarılmasıyla sonuçlanmaktadır. Bu durum, normal olarak büyümeye devam eden etkilenmemiş uzuv ile karşılaştırıldığında uzvun önemli ölçüde kısalmasına neden olabilmekte ve cerrahi işlem gerçekleştirilmeden uzuvları uzatmak için uzayabilen protezler kullanılabilmektedir. Yani uzatma işlemi, takip eden klinik ziyaretleri sırasında ameliyat veya anestezi olmadan yapılabilmektedir. Ancak çok büyük veya kemikte karmaşık bir noktada bulunan kemik kanserleri, bir uzvun tamamını veya bir kısmını çıkarmak için ameliyat gerektirebilmektedir (amputasyon).
Kemik Tümöründe Kemoterapi Tedavisi
Kemoterapi tedavisinde kanser hücrelerini öldürmek için genellikle bir damar yoluyla (intravenöz olarak) verilen güçlü kanser önleyici ilaçlar kullanılmaktadır. Kemoterapi tedavisi bazı kemik kanseri türleri için iyi sonuç verirken bazılarında etkili olmayabilmektedir. Örneğin, kemoterapi genellikle Kondrosarkom için çok etkili değildir, ancak Osteosarkom ve Ewing sarkomu tedavisinin önemli bir parçasıdır.
Kemik Tümöründe Radyasyon Tedavisi
Radyasyon tedavisinde kanser hücrelerini öldürmek için X-ışınları gibi yüksek güçlü enerji ışınları kullanılmaktadır. Radyasyon tedavisi genellikle ameliyattan önce tümörün küçültülerek çıkarılmasını kolaylaştırmak için uygulanmaktadır.
Unutmayın ki, kemik tümörleri tedavi edilmezse belirtiler kötüleşebilmektedir. Özellikle kötü huylu kemik tümörlerinin erken teşhisi hayati bir öneme sahiptir. Siz de kendinizde veya yakın çevrenizde kemik tümörleri belirtilerinin farkında olarak teşhis ve tedavide geç kalmanın önüne geçebilirsiniz.
Yazımız ile ilgili merak ettiklerinizi sormak veya daha detaylı bilgi almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
