İçindekiler
- Tetik Parmak Hastalığı Nedir?
- Tetik Parmak Hastalığı Neden Olur?
- Tetik Parmak Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
- Tetik Parmak Hastalığı İçin Hangi Doktora Gidilir?
- Tetik Parmak Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?
- Tetik Parmak Hastalığı Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
- Tetik Parmak Ameliyatı Sonrası İyileşme Süreci
- Bebeklerde ve Çocuklarda Tetik Parmak
Tetik parmak hastalığı özellikle orta-ileri yaş bayanlarda sık görülen ve tekrarlayan parmak hareketleri sonrası ağrıya ve hareket kısıtlılığına yol açan bir tendon hastalığıdır. Tetik parmakta parmağı hareket ettiren tendondaki iltihap ve genişleme neticesinde tendonların geçtiği tünellerde takılma meydana gelir ve bunun sonucu olarak parmakları hareket ettirirken takılma hissi, ağrı ve parmakları tamamen açamama yani parmaklarda kilitlenme oluşur. Tetik parmak hastalığının tedavisinde eğer şikayetler hafif düzeydeyse ve parmakta tam takılma yoksa öncelikle ameliyat dışı tedaviler uygulanmaktadır. Ameliyat dışı tedaviler şikayetleri ve hareket kısıtlılığını iyileştirmezse tetik parmak hastalığının kesin tedavisi ameliyat tedavisidir. Tetik parmak hastalığında ameliyat tedavisi lokal anestezi altında yapılabilmekte ve ameliyat sonrası hareketlere hemen başlanabilmektedir. Tetik parmak hastalığında ameliyat tedavisi Ortopedi ve Travmatoloji hekimi tarafından uygulanmaktadır.
Tetik Parmak Hastalığı Nedir?
Tetik parmak, parmağın katlanmış durumda sabit kalması veya takılarak açılması şeklinde bulgu veren parmakta ağrı ve hareket kısıtlılığına sebep olan hastalığın adıdır. Parmak katlanmış pozisyondayken takılır ve açılmaz, bazen de tetiğe benzer bir şekilde aniden açılarak düz pozisyona gelir. Tetik parmak hastalığı parmakta takılmaya ve ağrıya sebep olan bir tendon hastalığıdır.
Tetik Parmak Hastalığı Neden Olur?
Tetik parmak hastalığı parmakların sık kullanıldığı işlerle uğraşan insanlarda veya sürekli tekrarlayan parmak hareketleri yapan insanlarda sık görülmektedir. Ayrıca romatoid artrit veya diyabet hastalarında da sık görülmektedir. Tetik parmak hastalığı kadınlarda sık görülmektedir.
Tetik parmak hastalığına sebep olan temel mekanizma parmağımızı bükmemizi sağlayan tendonların geçtiği tünelde sıkışmasıdır. Bu en sık A1 pulley denen tünelde meydana gelir (Resim 1).
Tetik parmak hastalığında tendonun etrafını kaplayan tendon kılıfının iltihabı, tendonun tünellerden normal kayma hareketini yapmasına engel olmaktadır. Bu durum uzun sürerse tendondaki iltihap şişlik veya nodül şeklini alabilir. Bu durumda ara sıra takılan tendon tamamen takılı hale gelmektedir. Bu durum parmağın katlanmış pozisyondan açık pozisyona gelmesine engel olur.
Tetik Parmak Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Tetik parmak hastalığının en sık belirtisi hastanın etkilenen parmağında çok net hissettiği takılma hissi ve ağrıdır. Parmakta takılma, takılı kalmış pozisyondayken aniden parmakta açılma ve hastalığın ilerlediği kişilerde parmağın takılı pozisyonda kalması en sık görülen belirtilerdir.
Özetle eğer aşağıdaki belirtilere sahipseniz tetik parmak hastalığı açısından Ortopedi ve Travmatoloji uzmanına mutlaka başvurmalısınız;
- Parmaklarda hareket kısıtlılığına yol açan takılma hissi
- Parmakları tamamen açmaya engel olan tam takılma
- Parmaklarda takılma sonrası aniden açılma
- Parmaklarda ağrı
- Parmaklarda hareket kısıtlılığı
- Parmaklarda ele gelen şişlik ve hassasiyet
Tetik Parmak Hastalığı İçin Hangi Doktora Gidilir?
Parmakta takılma ve ağrı şikayeti olan hastalar bu durumun tedavisi için Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanına veya Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Uzmanına başvurabilirler. Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Uzmanı hastayı ameliyat dışı tedavi yöntemleriyle tedavi eder. Eğer ameliyat dışı tedavi yöntemleri başarısız olursa hastayı Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanına yönlendirebilir.
Tetik Parmak Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?
Tetik parmak hastalığının teşhisi çoğu zaman hastanın şikayetleri, hastalığın öyküsü ve fizik muayene ile yapılmaktadır. Görüntüleme yöntemleri olan röntgen ve MR görüntüleme ayırıcı tanıda istenebilmektedir (Resim 2).
Doktor takılma olan parmağı muayene eder ve önce parmağın pasif ve aktif hareketlerini kontrol eder. Daha sonra takılma olan bölgeye dokunarak burada ağrı olup olmadığını kontrol eder. Çoğunlukla A1 pulleyde gözüken tetik parmak hastalığında, doktor A1 pulley üzerine dokunurken takılmayı hissedebilir. Bu muayene bulgusu tetik parmak hastalığının temel muayene bulgusudur.
Tetik Parmak Hastalığı Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
Tetik parmak hastalığında tedavi temel olarak ameliyat dışı tedaviler ve ameliyat tedavisi olarak ikiye ayrılabilir. Ameliyat dışı tedaviler temel olarak istirahat, parmak ateli, egzersiz, ilaç tedavileri ve enjeksiyondur.
Tetik Parmak Ameliyatı
Tetik parmak hastalığında ameliyat kapalı olarak iğne ucuyla gevşetme şeklinde veya ufak bir kesiyle açık olarak uygulanabilmektedir. Her iki uygulamada da lokal anestezi ile yapılabilmektedir.
Parmaklarda takılmaya yol açan pulleyin gevşetilmesi iğne ucuyla yapılabilmektedir fakat bu kapalı yöntemle iğne ucuyla yapıldığı için tekrarlama oranı çok yüksektir. Özellikle başparmaktaki takılmaya yol açan pulley kalın ve geniş olduğu için kapalı yöntemle yapılan iğne ucuyla gevşetme hastaya kapalı olduğu için cazip gelse de ameliyat sonrası tekrarlama olabileceği veya yetersiz gevşetmeye bağlı şikayetlerin tekrarlayabileceği hastaya mutlaka açıklanmalıdır.
Tetik parmak hastalığında açık cerrahi takılma yapan pulleyin üzerinden yapılan ufak bir kesiyle lokal anestezi altında yapılabilmektedir. Açık cerrahide takılmaya sebep olan pulley tam olarak görülür ve kesilerek tendondaki sıkışma ve takılma tedavi edilir. Açık cerrahi sonrası tekrarlama çok nadir olup, deneyimli bir cerrah tarafından yapılan ameliyatta pulley tam olarak ortaya konulup kesilirse tekrarlama oranı sıfırdır. Tetik parmak ameliyatından önemli olan diğer bir durumda parmağa ait damar ve sinirlerin ameliyat esnasında korunmasıdır. Tetik parmak cerrahisi basit bir ameliyat olarak nitelendirilse de anatomiye hakim ve deneyimli bir Ortopedi hekimi tarafından uygulanmalıdır.
Tetik Parmak Ameliyatsız Tedavileri
Tetik parmak hastalığında ameliyatsız tedavi çoğu hastanın ilk tercihi olup bu durumda en etkili tedavi yöntemi hastaya tarif edilen egzersizlerin hasta tarafından düzenli olarak yapılması ve hastalığı arttıran tekrarlayıcı aktif hareketlerden kaçınmaktır. Tetik parmak hastalığında ameliyatsız tedavi yöntemleri başarısız olursa ameliyatla tedavi kaçınılmazdır.
İstirahat: Etkilenen parmağın istirahat ettirilmesi ve bulguları arttıran hareketlerden kaçınmak uygulanacak ilk basamak tedavi yöntemidir.
Tetik Parmak Ateli: Gece yatarken parmağı istirahat pozisyonunda tutan bir parmak ateli uygulaması şikayetleri azaltabilmektedir (Resim 3).
Tetik Parmak Egzersizleri: Tetik parmak hastalığında etkilenen parmağın esnetildiği pasif egzersizler parmak hareket kısıtlılığının ve takılmaların önlenmesi için hasta tarafından evde uygulanabilmektedir. Bu egzersizler fizyoterapist tarafından uygulandıktan sonra hastaya ev programı şeklinde verilebilmektedir.
İlaç Tedavisi: İlaç tedavinde ağrıyı azaltan ağızdan alınan veya lokal uygulanan ilaçlar uygulanabilmektedir. İlaç olarak parasetamol ve steroid dışı anti-inflamatuar ilaçlar kullanılmaktadır. Lokal uygulama olarak steroid dışı anti-inflamatuar ilaçlar içeren merhem, pomad veya jeller kullanılabilmektedir.
Enjeksiyon Tedavisi: Tetik parmak hastalığında etkilenen tendonun kılıfına uygulanan steroid enjeksiyonu tendon kılıfındaki iltihabı azaltarak ağrının azalmasını ve takılmanın azalmasını sağlayabilmektedir.
Tetik parmak hastalığı ameliyatsız yöntemlerle tedavi edilebilmektedir. Eğer tetik parmak hastalığında ilk etapta uygulanan ameliyat dışı tedavilerden sonuç alınamazsa ameliyat uygulanmaktadır.
Tetik Parmak Ameliyatı Sonrası İyileşme Süreci
Tetik parmak ameliyatı sadece ameliyat bölgesinin uyuşturulması şeklinde adlandırılan lokal anesteziyle uygulanan bir ameliyattır. Ameliyat sonrası parmak hareketlerine hemen başlanmaktadır. Dikişler ameliyattan sonra 10-15 gün içinde alınmaktadır. Bu süre içinde yara yerine pansuman yapılır ve pansuman temiz tutulmalıdır.
Ameliyat sonrası iyileşme çok hızlı olmakla birlikte ağrı ve fonksiyon kısıtlılığı hastaların çoğunda görülmemektedir. Nadir olarak gözlenen yara yeri problemleri veya parmakta takılmanın tekrarlaması durumu ameliyat sonrası görülebilen istenmeyen durumlardır.
Bebeklerde ve Çocuklarda Tetik Parmak
Çocuklarda tetik parmak en sık başparmakta görülür. Her 2000 canlı doğumda bir sıklıkta görülmektedir. Doğumsal yani konjenital tetik parmak sık kullanılan bir terim olmakla beraber aslında doğru bir terim değildir. Çünkü yenidoğan bebeklerde yapılan çalışmalarda doğumsal (konjenital) tetik parmak olmadığı ortaya konmuştur. Tetik parmak terimi de aslında yanlıştır çünkü bebeklerde veya çocuklarda parmak genelde takılmış haldedir ve takılmadan ziyade parmakta katlı pozisyonda durma daha çok görülmektedir.
Çocuklarda tetik parmak hastalığına sebep olan tendondaki iltihaba bağlı kalınlaşma değildir. Çocuklarda tendonun kesit alanı pulleyden fazla olduğunda parmakta takılı kalma durumu görülmektedir.
Çocuklarda tetik parmak kendiliğinden düzelebilmektedir. Annenin veya babağın çocuğun parmağına yaptırdığı pasif açma ve kapama egzersizleri ameliyatsız tedavide uygulanmaktadır. Özellikle 1 yaş altındaki çocukta sadece gözlem ve egzersiz önerilmektedir. Ağrılı takılmaları olan veya parmağı sabit bir pozisyonda hiç açılmayan çocuklarda cerrahi tedavi 1 yaşından sonra önerilmektedir. 1 yaşından büyük olup sadece takılma ve tetiklenme şikayetleri olan çocuklarda cerrahi kararı ailenin kararına, cerrahın tecrübesine ve hastalığın derecesine bağlıdır. Genel olarak merkezimizde 1 yaş üstünde parmağın takılması veya takılmış pozisyonda sabit kalması geçmeyen çocuklarda cerrahi tedavi önermekteyiz.
Çocuklarda tetik parmak cerrahi tedavisi genel anestezi altında ameliyathanede yapılmaktadır. Başparmak A1 pulley üzerinden ufak cilt kesisiyle girilerek özellikle başparmağın siniri korunarak A1 pulley bulunur ve kesilerek tendon rahatlatılır. Özellikle tekrarın olmaması için tendonun ve pulleyin çok iyi gözlenmesi önemlidir. Ameliyat sonrası pansuman 10 gün boyunca korunur ve 10 gün sonra dikişler alınabilmektedir.
