Kalça Protez Revizyonu

Kalça protezi parçalarının yapısı doğal kalçaya (bir top ve yuva) benzer. Kalça protezinin iyi çalışması için topun (femur başı) her zaman yuvanın (asetabulum) içinde kalması gerekir. Kalçada femur başını yuvanın içinde tutan iki temel faktör;

1. Kalça femur başının yuvanın içinde uygun yönelim ve açıda oturtulması,
2. Baş ve yuva arasındaki ilişkiyi devam etmesi için, kalça eklemi etrafındaki güçlü kaslar ve bağlar tarafından desteklenmesi gerekir.

Kalça protezi, geniş bir hareket aralığına sahip olacak şekilde tasarlanmıştır. Bununla birlikte, travma veya belirli kalça pozisyonları, kalça başını yuvadan çıkmaya zorlayabilir. Bu duruma kalça protez çıkığı denir.

Ortopedi doktorunuz tarafından verilen önerileri dikkate alan ve genel sağlık durumu iyi olan hastalarda kalça protez çıkığı çok nadir görülür. Ancak kasları zayıf olan ileri yaşlılarda, güçten düşmüş hastalar, bir kalça kırığı veya birden fazla kalça ameliyatı sonrası kalça protezi yaptıranlarda çıkık olma riski daha yüksektir. Özellikle kalça eklemi çevresindeki önemli kasları ve tendonların hasar gördüğü durumlarda  tekrarlayan çıkıklar oluşabilir. Tekrarlayan çıkığın önlenmesi için yapılacak revizyon ameliyatı öncesinde röntgen ve bilgisayarlı tomografi tetkikleri  yapılarak protez çıkığının olası nedenleri ve kalça protezinin durumu değerlendirilir.

Kalça protezi revizyon ameliyatında protezin tümünün veya bir kısmının değiştirilmesi gerekebilir. Özellikle tekrarlayan çıkığın önlenmesi için geliştirilen yeni kalça revizyon protez tiplerinde, protezin baş ve yuva arasındaki ikili eklem yapısı sayesinde protez başın yuvadan çıkması engellenmektedir. Bazı durumlarda ise, kalça yuvası içindeki başın çıkmasını önleyen bir kelepçe takılarak çıkıklar engellenir. Ameliyattan sonra kalça etrafındaki yumuşak dokuların uygun şekilde iyileşmesi ameliyatın başarısı için çok önemlidir. Bu nedenle ameliyattan sonra birkaç hafta korse kullanmak gerekebilir. Ameliyattan sonra hastaların ortopedi doktorunun tavsiyelerine uyması ve kalçayı yeni bir çıkık oluşturabilecek pozisyonlara getirmekten kaçınması gerekir.

Kalça protezinin birbirine karşı hareket eden parçaları, protezin düzenli kullanımı sırasında yavaş yavaş yıpranacaktır. Hasta ne kadar genç ve fiziksel olarak ne kadar aktif olursa, aşınma o kadar hızlı olur. Devamlı ve tekrarlayan sürtünmeler sonrası kullanılan protez tipine bağlı olarak plastik (polietilen), çimento, seramik veya metal aşınma parçacıkları ortaya çıkar.

Protezde meydana gelen gevşeme sonrası protezin kemiğe tutunması zayıflar ve protezin pozisyonunda kayma oluşur. Yer değiştiren protez parçalarında oluşan anormal yüklenmeler sonrası zayıflayan kemikte patolojik kırıklara neden olabilir.

Protez parçalarında gevşemeye yol açan mekanik aşınma ve yıpranma, en sık görülen mekanik problemlerdir. Bununla birlikte, düşme ve benzer bir travma sırasında protez parçalarında kırılmalara sebep olabilir.  Aşınma, mekanik gevşeme veya kırılma nedeniyle revizyon ameliyatı planlanan hastalarda aşınmış, gevşemiş veya kırılmış olan protez parçaları çıkarılır ve yeni protez parçaları yerleştirilir. Protezin tutunduğu ve destek aldığı kemikte kayıp varsa hastadan alınan veya hazır kemik greftleri kullanmak gerekir. Bazı durumlarda konulan protezin kemiğe tutunması için gerekli süre boyunca ameliyatlı bacağına tam ağırlık vermemesini isteyebilir.

Enfeksiyon ameliyattan sonra herhangi bir zamanda ortaya çıkabilir. Ameliyattan sonraki İlk altı haftada risk daha yüksektir. Bu süreden sonra enfeksiyon riski daha düşüktür. Bazen ağız, diş ve diş eti, akciğer, idrar ve cilt enfeksiyonlarında mikropların (bakteriler) kan yoluyla protezin olduğu bölgeye taşınması sonucu protez enfeksiyonları oluşabilir. Kalçada ağrı, sislik, akıntı, ısı artışı ve kızarıklık olması enfeksiyonun belirtilerindir. Ancak bazen sadece ağrı olması durumunda da enfeksiyonun varlığından şüphelenmek gerekir ve ileri kan tetkikleri ve eklemden alınan sıvı örneğinin laboratuvar incelenmesinin yapılması gerekir.

Protez enfeksiyonlarına neden olan bakterinin belirlenmesi önemlidir. Bunun için kalça ekleminde sıvı örneği alınarak laboratuvar incelemesi yapılır. Yapılacak inceleme sonrası enfeksiyon saptanırsa, sebep olan bakteri türünü ve bakterinin duyarlı olduğu ilaçlar belirlenerek, antibiyotik tedavisi başlanır.

Kalça protezinde enfeksiyon teşhis edildiğinde, etken bakterinin türüne antibiyotik duyarlılığına, enfeksiyonun oluş zamanına (erken-geç), kullanılan protez tipine ve hastanın genel sağlık durumuna göre karar verilir. Doktorunuz her bir tedavi seçeneğinin yararları- sakıncaları ve süreç hakkında hastayı bilgilendirir.

1. Eklem içinin cerrahi olarak temizlenmesi (debridman), eklem içindeki tortu ve parçacıkların çıkarılarak, eklemin yıkanması ile birlikte antibiyotik tedavisi; Belirtilerin başlanmasından sonra 3 hafta içerisinde teşhis edildiği zaman uygulanır. Ameliyat sonrası etken bakteriye uygun 3-6 hafta boyunca iğne şeklinde antibiyotik tedavisi yapılır ve sonrasında da uzun süre düşük doz antibiyotik hapı ile tedavi düzenlenir.
2. İki aşamalı revizyon ameliyatı: Belirtilerin başlanmasından sonra 3 haftadan daha uzun sure geçmişse ve etken olan bakteri tespit edilemediği durumlarda birinci aşamada protez parçaları çıkarılır, kemik ve yumuşak dokular temizlenir, antibiyotik ilave edilmiş çimento ile hazırlanan boşluk kapatıcı madde ile arası geçici olarak doldurulur. Bunu genellikle 6 haftalık bir antibiyotik tedavisi takip eder. İkinci aşamada (genellikle ilk aşamadan 10-12 hafta sonra) boşluk kapatıcı madde çıkarılır ve cerrahi temizleme işlemi yapıldıktan sonra yeni revizyon protez. yerleştirilir. Bu ikinci aşamadan sonra bir süre daha antibiyotik tedavisine devam edilir.
3. Tek aşamalı revizyon ameliyatı; Belirtilerin başlanmasından sonra 3 hafta içerisinde teşhis edilmişse, etken olan bakteri tespit edilebilenmişse, geniş debridman ve yıkama yapılabilecek özel durumlarda tek aşamalı revizyon yapılarak protezin çıkarılır, kemik temizlenir ve yeni bir protezin yerleştirilir. Sonrasında 6-8 hafta antibiyotik tedavisine devam edilir.

Revizyon ameliyatı sırasında, kalça protezinin bir veya birden fazla parçasını değiştirmesi gerekebilir. Gevşemiş olan protez parçası değiştirilirken   güvenli bir şekilde kemik hasarı ve kaybı olmadan gerçekleştirilebilir. Ancak kemiğe iyi tutunmuş protez parçası değiştirilmesi gerekiyorsa genellikle bir miktar kemik kaybı olur. Ayrıca kalça çevresindeki kasların bir kısmı hasar görür ve bu da kalçanın gücünü ve hastanın kalça fonksiyonlarını etkileyecektir. Kalça revizyon ameliyatının sonuçları, ilk yapılan kalça protezi sonuçları kadar öngörülebilir değildir. Komplikasyonlar daha sık görülebilir.