Sağlıklı bir omurga yapısında hareket etmemize ve eğilmemize yardımcı olan doğal bir eğrilik bulunmaktadır. Ancak omurgamızdaki bu eğriliğin doğal olmayan şekilde daha fazla kıvrılması ve eğrilik oluşturması “skolyoz” yani “omurga eğriliği” olarak ifade edilmektedir.
Omurga deformiteleri arasında en sık karşılaşılan skolyoz, Türkiye’de 2,5 milyondan fazla insanda görülmektedir. Bu rakamların ise yalnızca bilinen ve teşhis edilmiş vakalar olduğu unutulmamalıdır. Ayrıca skolyoz belirtileri bizler veya çevremiz tarafından her zaman fark edilmez. Bu durum ise erken teşhisi zorlaştırabilir.
Skolyozdaki en önemli nokta eğriliğin ilerleyici bir durum olmasıdır, yani tedavi edilmediğinde omurgada oluşan eğrilik derecesi artmasıdır. Ancak endişelenmeyin, omurga eğriliği için uygulanan çeşitli tedavi seçenekleri bulunmaktadır. Bunlardan biri ise eğriliğinin durdurulması için en sık tercih edilen “skolyoz korsesi”dir.
Peki, skolyoz korsesi nedir? Skolyoz korse ile düzelir mi? Skolyoz korse çeşitleri nelerdir? skolyoz korsesi nasıl takılır? Skolyoz korsesi kaç saat takılır? Sorularının cevaplarını öğrenmek için yazımızın devamı okuyabilirsiniz.
İçindekiler:
- Skolyoz (Omurga Eğriliği) Nedir?
- Skolyoz Korsesi Nedir?
- Skolyoz Korse ile Düzelir Mi?
- Skolyoz Korsesi Çeşitleri Nelerdir?
- Skolyoz Korsesi Nasıl Takılır?
- Skolyoz Korsesi Kaç Saat Takılır?
- Korse Günlük Hayatımı Nasıl Etkiler?
- Skolyoz Korsesi Ne Zaman Yenilenmeli?
- Korsenin Etkisini Arttıran Faktörler Nedir?
- Skolyoz Korsesi Takmayı Ne Zaman Bırakmalıyız?
- Gece Korsesi
- Çocuğumu Skolyoz Korsesi Takmaya Nasıl İkna Edebilirim?
Skolyoz (Omurga Eğriliği) Nedir?
Skolyoz (omurga eğriliği), omurganın yana doğru eğilmesiyle ‘’S’’ veya ‘’C’’ şeklini aldığı üç boyutlu bir omurga şekil bozukluğudur. Ancak omurga eğriliği bilimsel olarak 10 derece ve üzeri olduğunda skolyoz olarak tanımlanmaktadır. Ve bu eğrilik 10 derece hafif bir eğrilik olabileceği gibi 55 derece ve üzeri şiddetli eğrilikte olabilmektedir. Skolyoz dereceleri resimli olarak aşağıda yer almaktadır.
Resim 1’ de de görüldüğü gibi skolyoz tedavisi, omurgada oluşan eğriliğin derecesine göre farklılık göstermektedir. Bu tedavi seçenekleri; gözlem, skolyoz korsesi ve diğer yardımcı tedaviler veya ameliyattır.
Bu yazımızda ele alınan omurilik korsesi; yetişkinlerde 25-45 derecelik eğriliklerde, büyüme dönemindeki çocuklarda ise 25-55 derecelik omurga eğriliklerinde kullanılabilmektedir. Ancak yetişkinlerde 45 derece ve üzeri eğriliklerde skolyoz cerrahisi önerilmektedir.
Peki, omurilik korsesi nedir?
Skolyoz Korsesi Nedir?
Çeşitli kaynaklarda; sırt düzleştirici korse, omurga korsesi ve omurilik korsesi olarak da ifade edilen skolyoz korsesi; kumaş, plastik veya metal karışımdan üretilerek omurga eğriliğinin görüldüğü bölgeyi saran ve giyilebilen bir sağlık teknolojisi ürünüdür.
Omurilik korsesi, omurga eğriliğinin hangi bölgede olduğu, derecesi ve kaç omuru kapsadığı belirlenerek kişiye özel olarak üretilmektedir. Peki, korse tedavisinin amacı nedir? Omurilik korsesindeki temel amaç ise; omurgada oluşan eğriliğe bası uygulanarak eğrilik derecesinin ilerlemesinin durdurulmasıdır.
Skolyoz Korse ile Düzelir mi?
Skolyoz korsesi omurga eğriliğinin tamamen düzeltilmesi için tek başına yeterli değildir. Ancak korse kullanımı hastanın mevcut eğrilik derecesini korumasını sağlamaktadır. Örneğin; 30 derece omurga eğriliği olan bir kişiye bu eğriliğin ciddi boyutlara ulaşmaması ve ilerlemesinin durdurulması için skolyoz korse tedavisi uygulanabilmektedir.
Bu durum özellikle omurga eğriliği artma riski yüksek olan büyüme çağındaki çocuklar için önemlidir. Ve eğriliğin ilerlememesi için iskelet gelişimi tamamlanana kadar omurga korsesi ve diğer yardımcı tedaviler uygulanabilmektedir.
Skolyoz Korsesi Çeşitleri Nelerdir?
Omurilik korsesinin birçok çeşidi bulunmaktadır. Skolyoz korse tedavisinin başarılı olmasındaki en önemli faktörlerden biri doğru korse seçimidir. Bu süreçte hangi korse çeşidinin sizler için uygun olduğu ortopedi doktorunuz tarafından belirlenmektedir.
Skolyoz korsesi çeşidine; hastanın cinsiyeti, yaşı, kilosu ve omurga eğriliğinin derecesi göz önünde bulundurularak karar verilmektedir. Korse çeşidi belirlendikten sonra ise ortopedi doktoru ve ortez teknikeri tarafından hastanın ölçüleri alınarak kişiye özel omurga korsesi hazırlanmaktadır.
Üç Nokta Prensibine Göre Korseler
TLSO, CLSO ve Charleston bükme korsesinin çeşitlerinde omurga eğriliği üç nokta prensibi ile düzeltilmeye çalışılmaktadır. Peki, üç nokta prensibi nedir?
Üç nokta prensibi, omurgada oluşan eğriliğin düzeltilmesi için omurganın üç noktasında bası oluşturulması olarak ifade edilebilmektedir.
1. Torako-Lumbo-Sakral Ortez (TLSO)- Boston Korsesi
Üst sırt omurgasından (torasik omurga), sakral omurgaya (kalçaya) doğru giden korseler TLSO veya boston korsesi olarak ifade edilmektedir. Bu korse tipi, vücudu koltuk altından kalçalara kadar sarmakta olup omurga korsesinin en yaygın kullanılan çeşididir.
TLSO- Boston korsesinin özellikleri şunlardır;
- Sırt ve beldeki omurga eğriliklerinde kullanılmaktadır.
- Kişinin vücuduna tam olarak oturacak şekilde kişiye özel ve tamamıyla plastikten üretilmektedir.
- Elbiselerin altına giyilebilmektedir.
- Günlük kullanım süresi 23 saattir.
2. Serviko-Torako-Lumbo-Sakral Ortez (CTLSO) – Milwaukee Korsesi
Boyun omurgasından (servikal omurga) sakral omurgaya (kalçaya) doğru giden korseler ise CTLSO veya milwaukee korsesi olarak adlandırılmaktadır. Bu korse tipi, omurgayı boyundan kalçaya kadar desteklemektedir. Ancak ağır materyal yoğunluğu ve eski tip dıştan giyilen korse çeşidi olduğu için günümüzde pek fazla tercih edilmemektedir.
CTLSO- Milwaukee korsesinin özellikleri şunlardır;
- TLSO yani boston skolyoz korsesi ile benzerdir. Boyun bölgesinden korse gövdesine metal çubukla bağlanan bir omurga korsesidir.
- Sırt bölgesinde oluşan omurga eğriliklerde kullanılmaktadır.
- Günlük kullanım süresi 23 saattir.
3. Charleston Skolyoz Korsesi
Charleston korsesi sadece uyurken kullanılan gece korsesidir. Korsenin kalıbı, hasta eğriliğin karşı tarafına doğru eğildiğinde alınarak eğriliği düzeltici kuvvet (bası) uygulaması sağlanmaktadır.
Charleston korsesinin özellikleri şunlardır;
- Kişinin vücuduna tam olarak oturacak şekilde kişiye özel olarak tasarlanmaktadır.
- Tamamıyla plastikten üretilmektedir.
- Bel ya da sırt-bel bileşkesindeki eğriliklerde kullanılmaktadır.
- Günlük kullanım süresi uyurken ortalama 8 saattir.
Kişiye Özel Skolyoz Korseleri
Rigo-Cheneau Korsesi
Kişiye özel olarak hazırlanan asimetrik korse çeşididir. Omurga eğriliğinin bölgesine göre bası noktaları farklılık göstermektedir. Resim 5’te de görüldüğü gibi uygulanan bası sonucu eğriliğin kayması için korsede boşluklar bulunmaktadır.
Spinecor Korsesi
Diğer korse çeşitlerinden farklı olarak omurga hareketlerine izin veren dinamik bir korsedir. Ve sadece idiyopatik skolyozda (sebebi bilinmeyen skolyoz) kullanılmaktadır. Hastanın muayene ve röntgen bulguları kaydedilerek özel bir bilgisayar yazılımı ile kişiye özel korse tasarlanmaktadır.
Spinecor korsesinin özellikleri şunlardır;
- Kişilerin vücut aktivitesine izin veren tek korsedir ve belirli omurga kaslarının güçlendirilmesinde yardımcı olmaktadır.
- Düzgün postür (duruş) eğitimi açısından önemlidir.
- Yanlış postürde (duruş) durmaya bağlı olarak meydana gelen kas yorgunluklarında rahatlayıcı etkiye sahiptir.
Yeni Nesil 3D Skolyoz Korsesi
Yeni nesil skolyoz korsesi omurgadaki deformiteyi üç boyutlu ele alarak kişiye özel olarak tasarlanmaktadır. 3 boyutlu skolyoz korsesindeki amaç diğer korse çeşitlerinden farklı olarak eğriliğin sadece durdurulması değil aynı zamanda eğrilik derecesinin düşürmesini sağlamaktır.
Peki, 3 boyutlu skolyoz korsesi ile eğrilik derecesinin azaltılması mümkün müdür?
3 boyutlu skolyoz korsesi ile ilgili gerçekleştirilen çalışmaların sonuçları geleneksel korse modelleri ile benzer şekildedir. Ancak omurga deformitesinin 3 boyutlu değerlendirmeye dayalı bir dizayna sahip olması 3D korse tedavisinin yakın gelecekte daha başarılı sonuçlar elde etmek için avantaj sağlayacağını düşündürmektedir.
Skolyoz İçin Korse Nasıl Takılır?
Kişiye özel hazırlanan omurga korsesi ilk olarak ortopedi doktoru ve protez ortez teknikeri tarafından hastanın vücuduna takılmaktadır. Daha sonraki kullanımlarda ise doktor tarafından takılan şekle uygun olarak ayarlanarak takılmalıdır.
Unutmayın ki, omurga korsesinin doğru şekilde ve önerilen süre boyunca takılması tedavinin başarısında etkilidir.
Skolyoz korseleri çeşitlerine göre farklı şekillerde vücuda uygun olarak oturtulmaktadır. Bu nedenle korselerin nasıl takılacağına yönelik tek bir yöntem yoktur.
Ancak omurga korsesinin takılmasında dikkat edilmesi gereken önemli noktalar bulunmaktadır. Bunlardan bazıları ise şu şekildedir;
- Omurga korsesinin kullanım süresi ortopedi doktorunuzun önerdiği saatlere uyularak kullanılmalı ve her gün aşamalı olarak kullanım süresi arttırılarak vücudun korseye uyumu sağlanmalıdır.
- Korse tedavisinin etkili olabilmesi için korsenin en sıkı pozisyonda yani üzerinizde hareket etmeyecek şekilde takılması gerekmektedir.
- Korsenin vücut ile temas ederek yara ve kızarıklık oluşumunun engellenmesi için korse altına toplanma yapmayacak şekilde pamuklu atlet veya tişört giyilmesi önerilmektedir.
- Korsenizin vücudunuza uygun olarak durduğundan emin olmak için düzenli olarak kontrol edilmelidir.
- Hijyen açısından her gün duş alınması ve atlet ve iç çamaşırların değiştirilmesi gerekmektedir.
- Korsenin basınç uyguladığı bölgeler kontrol edilmelidir. Korse çıkarıldıktan sonra yarım saat içinde geçmeyen kızarıklıklar var ise korse yeniden ayarlanmalıdır.
- Korse haftada bir hassas bir şekilde temizlenmelidir.
Skolyoz Korsesi Kaç Saat Takılır?
Skolyoz korsesi hakkında merak edilen konularda biri omurga korsesinin ne kadar süre kullanılacağı ve korsenin kaç saat takılacağıdır. Korse kullanım süresi eğriliğin derecesine göre değişmektedir. Ergenlik döneminden önce konulan skolyoz teşhislerinde korse kullanımı uzun yıllar sürebilmektedir.
Omurga korsesinin günlük kullanım süresi ise korsenin çeşidine göre farklılık göstermektedir. Tam zamanlı kullanım gerektiren korseler günde 16 ila 23 saat arasında kullanım gerektirirken; gece takılan korseler ise 8-10 saat boyunca uyurken kullanılmaktadır.
Skolyoz yani omurga eğriliği milyonlarca insanı etkilemesine rağmen omurgasındaki eğriliğin farkında olmayan yüzlerce kişi vardır. Her yıl yüzlerce yetişkin bir sağlık muayenesinde skolyoz teşhisi ile karşı karşılaya kalmakta ve binlerce çocuk ise skolyoz korse tedavisine başlamaktadır. Skolyoz başlangıcının erken dönemde fark edilmesi ise eğriliğin omurga korsesi ile tedavisine olanak sağlayarak cerrahi müdahaleyi engelleyebilmektedir.
Ancak omurganızdaki eğrilik şiddetli derecede ve korse ile tedavi edilemez durumdaysa da endişelenmeyin modern tıp ve yeni teknolojik yöntemler sayesinde omurga cerrahisi riskleri en aza indirilmektedir.
Korse Günlük Hayatımı Nasıl Etkiler?
Kişilerin ilk zamanlarda korseye alışmakta zorlanması, normal bir durum olarak kabul edilmektedir. Ancak korse takıldıktan sonra ciltte oluşabilecek kızarıklar, renk değişiklikleri kontrol edilmeli ve dayanılmaz bir ağrı olduğunda korse çıkarılmalıdır.
Skolyoz korsesi kullanan kişilerin birçoğu, bir hafta sonra korse kullanımına alıştıklarını ve korselerinin daha rahat olduğunu belirtmektedir. Bu konuda diğer hastaların tecrübelerini duymak motive edici olabileceği gibi kişilerin skolyoz korsesi kullanımının nasıl bir şey olduğu hakkında çevreleriyle açıkça konuşabilmeleri de destek görebilmeleri açısından önemlidir.
Skolyoz korsesi, fiziksel ve sosyal hayatı etkileyici bir etken olarak görülmemelidir. Aksine kişilerin korse kullanımı sürecinde; sportif aktivitelere katılmaları, fiziksel olarak kondisyonlu olmaları ve psikolojik olarak iyi hissetmeleri açısından oldukça önemlidir.
Sonuç olarak, korse kullanan kişilerin; spor, antrenman, yarışma veya diğer fiziksel aktiviteler için korsesini çıkarması mümkündür. Ancak fiziksel aktivitelerden hemen sonra korse tekrar giyilmelidir. Ayrıca fiziksel aktiviteler sırasında korse kullanımının performansınızı nasıl etkileyeceğine yönelik endişelerinizi doktorunuzla paylaşmanızda önerilmektedir.
Skolyoz Korsesi Ne Zaman Yenilenmeli?
Skolyoz korsesi aşağıda belirtilen durumların görülmesi halinde yenilenmelidir. Bunlar:
- Korse beklenen etkiyi gösteremiyor ve korse içinde çekilen röntgende istenilen düzeltme sağlanamıyorsa (%50) korse değiştirilmelidir.
- Korse beklenilen etkinin aksine bir sorun oluşturuyor ise kullanım sonlandırılmalıdır. Örneğin; fazladan düzeltme, omurganın sagital (yandan bakıldığında olması gereken kamburluğun ve bel çukurunun kaybolması, boyun çukurunun artması) dengesinde bozulma gibi durumlarda veya bası yarası oluşması durumunda değiştirilmelidir.
- İki kontrol röntgeni arasında omurga boyu >4 cm’den fazla değişmişse yeterli etkiyi yapamayacağından değiştirilmelidir.
Korsenin Etkisini Arttıran Faktörler Nelerdir?
Skolyoz korsesinin etkisini arttıran faktör ise şunlardır:
- Hastanın korse kullanımına uyum sağlaması,
- Erken tanı (küçük yaş ve az eğrilik avantajdır),
- Yakın takip (korseye ilave pad veya korse revizyonu yapılabilir),
- Başın veya gövdenin orta hatta alınması; sagital düzlem ve pelvisin kontrol altına alınması,
- Gün içerisinde korsenin yeterli süre kullanılması (Mümkünse en az 18 saat olmalı).
Skolyoz Korsesi Takmayı Ne Zaman Bırakmalıyız?
- Hastalar iskelet ongunluğa ulaşınca korse kullanımı sonlandırılmaktadır. Ancak bunun için iskelet sisteminin olgunluğu önemlidir ve değerlendirilmesi için kriterler mevcuttur. Doktorunuz bu kriterlere göre sonlandırma kararı verebilmektedir.
- Kemik gelişimi bilimsel olarak röntgenler üzerinden değerlendirilmektedir. Kızlar “Risser Evre 4”; erkekler “Risser Evre 5” ve her iki cinsiyet içinde “Sanders Evre 7” olan kişilerin iskelet olgunluğuna ulaştığı kabul edilmektedir (Resim 7 ve Resim 8).
- Hastanın birbirini takip eden iki kontrolünde (6 ay) 1 cm’den az boy uzamasının görülmesi ve
- Kızlarda ilk menarşın (adet döngüsü) >2 yıldan fazla süre geçmesi durumunda korse kullanımı sonlandırılmalıdır.
Gece Korsesi
Gece korsesinin kullanım amacı, gündüz vakitlerinde korseye uyum sağlayamayan çocuklar için alternatif oluşturmasıdır. Kişiler mümkünse tüm gün korse kullanımına uyum göstermeli ve kullanım süresine uyulmalıdır.
Ayrıca gece korsesinin bazı avantajları da bulunmaktadır. Bunlar;
- Biyomekanik olarak gövdeyi tek taraflı omuz seviyesinden ittiği için maksimum düzeltme ve derotasyon imkanı sağlayabilmektedir.
- Geceleri daha fazla salgılanan “Melatonin” ve “Büyüme Hormonunun” büyümeye olan etkisini avantaja çevirebilmektedir.
- Gece korsesi kullanımı; potansiyel psikososyal, uyum sorunu yaşayan ve daha önce hiç korse kullanmayan kişiler için önemlidir.
- Omurgada hem koronal (önden bakıldığında görülen eğrilik) hem sagital (yandan bakıldığında görülen erğilik) deformiteyi düzeltici etkisi bulunmaktadır.
Çocuğumu Skolyoz Korsesi Takmaya Nasıl İkna Edebilirim?
Genç bir kişiyi korse takmaya teşvik etmek oldukça zor olabilmektedir. Özellikle genç yaşta korse kullanımı genellikle; beden algısının zihni sürekli meşgul etmesine ve kişilerin gündelik işlerine odaklanamamasına neden olabilmektedir.
Bu sürecin atlatılabilmesi ve korse kullanımının kullanılmasına yönelik farkındalık sağlanması için korse takan çocuklarımızın ve gençlerimizin benzer deneyim yaşayan diğer kişilerle konuşmaları önerilmektedir. Ayrıca takipli oldukları doktorlarından başarı hikâyelerini öğrenmeleri de yine onları cesaretlendirecektir.
Çocuğun kendini rahat hissettiği ve durumu kabullenme aşamasında yol kat ettiği durumda ise; çevresindeki insanlarda durumun farkındalığını artırmak ve özellikle okuldaki olumsuz etkenleri tersine çevirmek için okuldan skolyoz hakkında bir konuşma veya toplantı yapmaları da istenebilir. Ayrıca okul için broşürler sağlayabilir ve skolyozlu bir çocuğa en iyi nasıl destek verileceği konusunda tavsiyelerde bulunulabilir.
Sizde kendinizde veya çocuğunuzda skolyoz (omurga eğriliği) olduğunu düşünüyor ve en doğru tanı ve tedavi seçeneklerini araştırıyorsanız; detaylı bilgi almak için bize ulaşabilir, sorularınızı sosyal medya hesaplarımızın üzerinden bizimle paylaşabilirsiniz.
