Boyun ağrıları özellikle aktif çalışan kişilerde en sık görülen sağlık problemlerinden birisidir. Boyun fıtıkları da boyun ağrılarının en sık görülen nedenlerinden birisidir. Boyun ağrısının yanında baş ağrısı sırt ağrısı, kollarda ağrı ve uyuşmaya neden olur. Bel fıtığı ile kıyaslandığında ağrı çok daha fazla rahatsız edicidir ve yaşam kalitesini olumsuz etkiler. Bu yazıyı yazmaktaki amacımız okuyucunun boyun fıtığı hakkındaki farkındalığını arttırmak, boyun fıtığına neden olan durumlar , boyun fıtığı belirtileri ve boyun fıtığında tedavi seçenekleri konularında okuyucuyu bilgilendirmektir.
İçindekiler
- Boyun Fıtığı Nedir?
- Boyun Fıtığı Tanısı Nasıl Konur?
- Boyun Fıtığı Tedavisi
- Boyun Fıtığı Hastaları Yastık Seçiminde Nelere Dikkat Etmeli
- Boyun Fıtıklarında Boyunluk Kullanımı Nasıl Olmalıdır?
- Boyun Fıtığı Tedavisinde Kullanılan İlaçlar
- Boyun Fıtığı Tedavisinde Kullanılan Fizik Tedavi Yöntemleri
- Boyun Fıtığı Tedavisinde Egzersizin Önemi
- Boyun Fıtığı Tedavisinde Ne Zaman Cerrahi Düşünülür?
- Boyun Fıtığı Hastaları Nelere Dikkat Etmeli
Boyun Fıtığı Nedir?
Omurga iskeletimizin en önemli yapılarından biridir ve vertebra denilen kemiklerden oluşur . Boyun bölgemizdede 7 adet vertebra kemiği bulunur. Bu kemikler arasındadaintervertebral disk denilen kıkırdaksı yapılar vardır.Bu su içeriği yüksek kıkırdaksı disler tüm omurga uzunluğunun yüzde 25-30 ‘unu oluşturur. Bu disklerin genel olarak 2 görevi vardır , birincisi omurgaya destek olmak ikincisi ise omurga hareketlerine yardımcı olmasıdır.Diskler 2 kısımdan oluşur iç kısımda nucleuspulposus denilen jelimsi bir çekirdek vardır diğer yapı ise bu jelimsi kısmı saran annulusfibrozis adı verilen elastik liflerden oluşan dış katmandır.
Eğer bu dış katmanda zayıflık veya yırtık oluşursa iç kısımdaki jelimsi çekirdek omuriliğe doğru bombeleşir ve fıtık oluşur. Bahsettiğimiz dış katmandaki zayıflık bazen yıllar süren aşırı yüklenmeler ve yanlış hareketlere bağlı olabileceği gibi bazende kazalara ve ani hareketlere bağlı aniden ortaya çıkabilir. Bazende boyun fıtığının nedeni bağ dokusunun yapısını bozan sigara kullanımı gibi zaralıalışkanşıkanlıklaryada şeker hastalığı gibi kronik hastalıklar olabilir. Bilinenin aksine yaşla birlikte bağ dokusunda sertleşme ve esneklik kaybı geliştiği için fıtıklaşmalar yaşlı bireylerde daha seyrek görülür
Boyun Fıtığının Belirtileri Nelerdir?
Boyundaki fıtıkların hepsi belirti vermeyebilir. Ağrı genellikle dış liflerdeki gerilme ve sinir köklerinde bası oluşması ile başlar.
Boyun fıtığında ağrı sadece boyun bölgesiyle sınırlı kalmaz , kollarda , omuzda ,sırtta, göğüs bölgesinde ağrı olabilir. Boyun fıtıkları bazen baş ağrısına neden olabilir ağrı kulaklara yayılabilir. Boyun fıtığı bazen bacak ağrılarına da neden olabilir.
Ağrı dışında kollarda ve bacaklarda uyuşma ve hissizlik olabilir . Sinir basısına neden olan fıtıklarda kol ve bacaklarda güçsüzlük , kaslarda sertlik ve refleks bozuklukları gelişebilir.
Bu semptomların dışında boyun fıtığı baş dönmesi, kulak çınlaması, görme bulanıklığı , denge kaybı ve bilinç bozukluğu gibi durumların nedeni olabilir.
Boyun Fıtığı Tanısı Nasıl Konur?
Öncelikle hastadan ayrıntılı bir öykü alınması gerekir . Ağrının ne zaman ve nasıl başladığı hangi bölgelere yayıldığı , eşlik eden diğer şikayetler ve ağrıyı arttırıp azaltan nedenler gibi önemli unsurlar sorgulanmalıdır.
Sonrasında hekim tarafından ayrıntılı bir fizik ve nörolojik muayene yapılmalıdır. Hareket açıklıkları varsa duyu kusurları ve kuvvet kayıpları değerlendirilmelidir .
Eğer boyun fıtığından şüpheleniyorsa tanımız röntgen, tomografi ve MR gibi görüntüleme yöntemleri ile desteklenebilir. Kuvvet ve duyu kayıplarınında boyun fıtığından mı yoksa başka nörolojik bir hastalıktan mı kaynaklandığını belirlemek için gerektiğinde EMG ile değerlendirme yapılabilir.
Boyun Fıtığı Tedavisi
Boyun Fıtığı Tedavisinde Ana Prensipler
Boyun fıtığı tedavisinde başlangıçta amacımız ağrıyı ve kaslardaki gerginliği azaltmaktır. Ağrı genellikle birkaç hafta içinde azalır . Cerrahi olmayan tedavi yöntemleri uygulanan hastaların yaklaşık % 90’ında başarılı sonuçlar elde edilir. Tercih edilecek tedavi seçenekleri hastanın şikayetlerinin şiddetine göre değişkenlik gösterir. Ağrının ilk başlangıç döneminde hastanın boyun fıtığı hakkında yeteri kadar bilgilendirilmesi ve eğitimi, kısa süreli yatak istirahatleri ve günlük yaşam aktivitelerinin kontrolü bir şekilde yapılması çok önemlidir.
Boyun Fıtığı Tedavisinde İstirahatin Önemi
Diğer kas iskelet sistemi hastalıklarının tedavisinde olduğu gibi boyun fıtğı tedavisinde de istirahat çok önemlidir. Yatak istirahatinde boyunun özel yastıklarla desteklenmesi ağrının ve kaslardaki gerginliğin daha etkin bir şekilde azaltılmasına katkı sağlar. Özellikle yüz üstü yatmaktan kaçınmak gerekir. Yatak istirahati süresinin uzatılması kalp ve akciğer kapasitelerinde azalmaya ve boyun kaslarında kısalmaya neden olur.
Boyun Fıtığı Hastaları Yastık Seçiminde Nelere Dikkat Etmeli
Çoğu boyun fıtığı hastasının cevap aradığı sorulardan bir taneside hangi yastığın kendileri için uygun olduğudur. Yastık seçiminde en önemli kriterlerden biri uygun yastık yüksekliğidir Uygun yastık yüksekliği hasta dik bir şekilde duvara yaslandığında duvar ile kafatası tabanı arasındaki mesafe ölçülerek bulunur. Seçilecek yastık uygun sertlikte olmalıdır çok yumuşak ve çok sert yastıklar tercih edilmemelidir.
Boyun Fıtıklarında Boyunluk Kullanımı Nasıl Olmalıdır?
Boyun fıtığı tedaisinde istirahat ve fiziksel aktivitenin kısıtlanmasının önemli olduğunu söylemiştik , bu amaçla boyunluklar kullanılabilir . Uzun süre boyunluk kullanımı kaslarda kısalığa , güçsüzlüğe ve hareket kısıtlığına neden olacağından genelde önerilmez. Mümkün olduğunca süre kısa tutulmalıdır ağrı azalmaya başladıkça boyunluk kullanımı yavaş yavaş ara verilerek sonlandırılmalıdır.
Boyun Fıtığı Tedavisinde Kullanılan İlaçlar
Boyun fıtığı tedavisinde ilaçlarda önemli bir yer tutar en sık kullanılan ilaçlar ağrı kesiciler ve kas gevşeticilerdir. Ağızdan, cilt üzerine krem veya sprey şeklinde ve kas içi enjeksiyon olarak kullanılabilir. Bunların yanında boyun fıtığı tedavisinde kortikosteroidler ( kortizon içeren ilaçlar ) , anti depresanlar , vitaminler, santral sinir sistemi üzerinden etki eden epilepsi tedavisinde kullanılan bazı ilaçlarda hastanın şikayetlerinin şiddetine göre tercih edilebilir.
Bu tedavilerin yanında boyun fıtığı hastalarında ağrıyı ve kas gerginliğini azaltmak için kuru iğneleme, akapunktur , tetik nokta enjeksiyonları ve nöral terapi gibi alternatif tedavi yöntemleride faydalı olabilir.
Boyun Fıtığı Tedavisinde Kullanılan Fizik Tedavi Yöntemleri
Boyun fıtığı tedavisinde sıklıkla baş vurulan bir diğer seçenekte fizik tedavi uygulamalarıdır. İlaç tedavisinin yetersiz olduğu veya ilaçların kullanılamadığı durumlarda , uzun süre devam eden semptomlar varlığında fizik tedavi uygulamalarına başvurulabilir. En çok uygulanan fizik tedavi yöntemleri yüzeyel ve derin ısıtıcılar , ağrı kesici ve kasları güçlendirici elektirik akımları , masaj , manuel terapi ve traksiyon dediğimiz belli bir kuvvetle boyun bölgesine uygulanan çekme işlemidir. Doktor kontrolünde ve uzman bir ekip tarafından uygulanmaları çok önemlidir.
Boyun Fıtığı Tedavisinde Egzersizin Önemi
Boyun fıtığı tedavisinin en önemli unsurlarından biriside kuşkusuz egzersizlerdir. Erken dönemde istirahati öneminden bahsetmiştik. Şiddetli ağrı azaldıktan sonra boyun egzersizlerine başlanabilir. Başlangıçta boyun hareket açıklığını korumaya yönelik pasif egzersizler önerilir. Sonrasında kasları güçlendirmeye ve yumuşak dokuların esnekliğini arttırmaya yönelik egzersizlere geçilir. Ağrı daha da azalıp hareket açıklıklarında düzelme elde edildikçe dayanıklığı arttırıcı daha zorlu egzersizlere geçilebilir. Eğer bu egzersizler yapılırken ağrı artarsa egzersizler kesilebilir veya şiddeti azaltılabilir. Yürüyüş , yüzme , bisiklete binme gibi sporlarda boyun fıtığı olan hastalara ağrısız dönmelerde önerilebilir.
Boyun Fıtığı Tedavisinde Ne Zaman Cerrahi Düşünülür?
İstirahat , ilaç tedavisi , egzersizler ve diğer tedavi yöntemlerinin başarısız olduğu durumlarda ve ilerleyici kuvvet kaybı olması durumunda boyun fıtığı tedavisinde cerrahi seçenekler düşünülmelidir.
Boyun Fıtığı Hastaları Nelere Dikkat Etmeli
Boyun fıtığı hastalarının postürlerine çok dikkat etmeleri gerekmektedir. Ayakta dururken sırtlarının dik omuzlarının da arkada olmasına dikkat etmeleri gerekmektedir. Masa başında çalışırken başlarının dik pozisyonda olmasına dikkat etmeliler , bilgisayar ekranları klavyeler bu pozisyonda çalışmaya elverişli olacak şekilde konumlandırılmalıdır. Sandalyede otururken dik pozisyonda oturmaya dikkat edilmelidir kollar desteklenmelidir. Uzun süre seyahat edilecek veya araç kullanılacaksa boyun uygun bir şekilde desteklenmelidir.
Hastalar varsa fazla kilolarından kurtulmaya çalışmalıdır. Boyun bölgesi rüzgar ve soğuk hava gibi kas spazmını ve semptomları arttırıcı dış etkenlerden korunmalıdır. Yatak ve yastık seçiminde ortopedik ürünler tercih edilmelidir.
