Menisküs Yırtıkları

Dejeneratif yırtıklar: Yaşlanmayla birlikte diz ekleminde kireçlenme ve menisküste yıpranma oluşabilir. Bu durumda olan yaşlı bireylerde, diz üzerinde yapılan hafif bir zorlama bile menisküs yırtığına neden olabilir.

Menisküs yırtığının neden olduğu ağrı duruma göre değişiklik gösterebilir. Menisküs yırtığı olan hastalarda genellikle diz ağrısı, dizde kilitlenme ve şişlik gibi belirtiler bulunmaktadır. Diz büküldüğünde veya üzerine ağırlık verildiğinde ağrı daha belirgin hale gelebilmektedir. Genellikle çoğu menisküs yırtıkları diz ağrısına neden olsa da, özellikle yaşlanma ile dizinde kireçlenme ve menisküslerde yıpranması olan kişilerde kendiliğinden veya hafif zorlanma ile oluşan yırtıklar bazen fark edilmeyebilir.

Her hastada farklılık göstermekle birlikte menisküs yırtığı belirtileri genel olarak şunlardır;

Dizde menisküs yırtığı tanısı koymak için; hastanın tıbbi öyküsü, fizik muayene bulguları ve uygun radyolojik görüntüleme yöntemlerinin birlikte değerlendirilmesi gereklidir.

Tıbbi öyküsü: Hastanın ağrısının tam olarak nerede olduğu, ağrının nasıl ve ne zaman başladığı, hangi aktiviteler sırasında zorlandığı, daha önce geçirmiş olduğu ameliyatlar ya da daha önce almış olduğu tedaviler hakkında bilgi alınır.

Fizik muayene: Ortopedi doktoru muayene sırasında hastanın diz eklemini, hareketlerini ve yürüyüşünü kontrol eder. Dizdeki şişlik, hassasiyet, hareket açıklığı ve bazı özel muayene testleri yapılmasının yanı sıra, kalçadan dize yansıyan ağrıların ayırıcı tanısı açısından kalça muayenesi de yapılabilir.

Röntgen: Röntgen, dizdeki kemik yapıları ve dizilimi görmek için istenen radyolojik tetkiktir. Ortopedi doktoru menisküs yırtığından şüphelense bile, dizdeki aşınma miktarını değerlendirmek ve kemik yapılarda başka bir sorun olup olmadığını anlamak için öncelikle veya diğer görüntülemeler ile birlikte diz röntgeni isteyebilir.

Manyetik rezonans görüntüleme (MR): Genel olarak, bir menisküs yırtığının teşhisi ve değerlendirilmesi için altın standart dizin manyetik rezonans görüntülemesidir. MR görüntülemesi menisküsteki yırtığın yeri, şekli ve büyüklüğü hakkında bilgi verir. Menisküs yırtığının neden olduğu kıkırdak hasarı veya eklem içi şişlik gibi durumları da gösterir. Ayrıca menisküs dışındaki diğer yapılarda da bir sorun olup olmadığı izlenebilir.

Bir menisküs lezyonunun tanısında MR’ın sağladığı avantajlar;

• Yırtığın yeri, tipi, konumu ve derecesini belirleyerek, tedavi planlamasında önemli rol oynar.
• Beraberinde diğer eklem içi yapılar (kıkırdak, bağlar vb.) değerlendirilebilir.
• Eklem dışı yapıların da görülmesini sağlar.
• Radyasyon içermez.

Menisküs yırtıklarında en uygun tedaviyi seçmek için menisküs yırtık yerinin, şeklinin, tipinin ve büyüklüğünün doğru görüntülenmesi şarttır. Genç, aktif kişilerdeki menisküs yırtığının yeri, menisküs kanlanmasının iyi olduğu dış tarafta ise menisküs onarımı yapılır. Benzer şekilde menisküs kök yırtıkları da onarılmalıdır. Çoğu genç sporcu menisküs onarımından sonra tekrar aktif spor hayatına döner. Eğer hasta yaşlı veya menisküsteki yırtık kanlanmanın zayıf olduğu iç alanda ise, veya menisküs yırtığı onarılamayacak kadar parçalı ise, o zaman hasarlı bölümün kesilip çıkarılması gerekir. Menisküs yırtıkları tipleri arasında horizontal, longutudinal, radial, vertikal, kova sapı, kök yırtığı, kompleks yırtıklar sayılabilir.

Menisküs yırtıklarının tedavisi; yırtığın şekline, büyüklüğüne, yerine ve hastanın yakınmalarına bağlı olarak değişiklik gösterir. Dizin bütünlüğünü ve eklem içinde başta kıkırdak olmak üzere diğer yapıları olumsuz etkileyen belirgin yırtıklarda ameliyat önerilir.

Ekleme ve kıkırdağa hasar vermeyeceği düşünülen deşeneratif ve küçük menisküs yırtıkları tedavisinde ise, öncelikle ameliyat dışı tedavi seçenekleri değerlendirilir. Ancak bunlara yanıt alınamaz ise cerrahi işlem düşünülür.

Menisküs yırtıklarının tedavisi; yırtığın şekline, büyüklüğüne, yerine ve hastanın yakınmalarına bağlı olarak değişiklik gösterir. Dizin bütünlüğünü ve eklem içinde başta kıkırdak olmak üzere diğer yapıları olumsuz etkileyen belirgin yırtıklarda ameliyat önerilir.

Ekleme ve kıkırdağa hasar vermeyeceği düşünülen deşeneratif ve küçük menisküs yırtıkları tedavisinde ise, öncelikle ameliyat dışı tedavi seçenekleri değerlendirilir. Ancak bunlara yanıt alınamaz ise cerrahi işlem düşünülür.

• İstirahat: Diz ağrısını şiddetlendiren hareketlerden kaçınılarak diz eklemi dinlendirilir.
• Soğuk uygulama: Şişlik ve ağrının azalması için günde 4-5 kez 20 dakika olacak şekilde, dize ince bir havlu üzerinden soğuk uygulama yapılabilir.
• İlaç tedavisi: Doktorun önerisi ile ağrı kesici ve steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar kullanılabilir.
• Fizik tedavi: Diz ve bacakları çevreleyen kasları ve bağları güçlendirmek, hareket açıklığını arttırmak ve diz ekleminde dengenin gelişmesine yardımcı olabilir.
• Egzersiz: Diz ağrısının azalmasının ardından başlanacak uygun bir egzersiz programı, kişinin diz sağlığını uzun süreli korumasına yardımcı olur.
• Eklem içi enjeksiyonlar: İnflamasyonu azaltmak ve ağrıyı hafifletmek için eklem içi enjeksiyonlar tercih edilebilir. Uygun olgularda eklem içine ve menisküs dış kenarına TZP veya PRP olarak bilinen, hastanın kendi kanından alınan ve özel bir işlemden geçirilerek hazırlanan trombositten zengin plazma enjeksiyonu yapılabilir.

Uygulanan diğer ameliyat dışı tedavi yöntemlerine rağmen diz ağrısı, dizde kilitlenme veya hareket kısıtlılığı gibi yakınmaları geçmeyen dejeneratif ve küçük yırtıklara veya eklem kıkırdağına hasar verecek tipteki büyük menisküs yırtıklarında artroskopik kapalı menisküs ameliyatı önerilir. Menisküs ameliyatı, hasarın durumuna ve hastaya göre farklılık gösterir. Bazı durumlarda özellikle çocuklarda ve gençlerde yırtık bir menisküsü onarmak mümkündür. Diz artroskopisi ile menisküs yırtıklarının cerrahi tedavisinde en yüksek başarı; ön çapraz bağı sağlam olup, kıkırdak dokusunda da aşınma olmayan olgularda elde edilmektedir.

• Artroskopik kısmi menisektomi

Menisküs yırtığının yeri ve tipi onarım için uygun değil ise, artroskopik kısmi menisektomi  olarak isimlendirilen kapalı cerrahi teknik ile menisküsün sadece yırtık kısmının kesilip çıkarıldığı ameliyat tercih edilmektedir.

• Artroskopik menisküs onarımı

Menisküsler, bir zamanlar belirtildiği gibi önemsiz değil, aksine diz eklemi için son derece önemli yapılardır ve diz eklemi biyomekaniğinde önemli görevleri vardır. Menisküs yaralanmaları sonrasında, geçmişte yapılan uygulamaların aksine, menisküs korunmalı ve anatomik olarak onarılmalıdır.

• Menisküs nakli

Menisküsleri ileri derecede hasar görmüş ve tamamen çıkartılması gereken hastalarda, dizdeki aşınmanın önüne geçmek için menisküs dokusun nakli gündeme gelmiştir. Kadavralardan alınan dondurulmuş menisküs dokuları, hastalık taşınmasını önlemek için testleri yapıldıktan sonra hastaya nakledilmektedir.