fbpx
İnternet sitemizde çerez kullanılmaktadır. Çerezler hakkında detaylı bilgi için KVKK inceleyiniz. Devam etmeniz halinde çerez kullanımına izin verdiğinizi kabul edeceğiz.

Menisküs Yırtıkları

Turan&Turan > Ortopedi ve Travmatoloji > Menisküs Yırtıkları

Menisküs Yırtıkları

Menisküs yırtıkları en fazla görülen diz yaralanmalarından biridir. Sporla uğraşan kişilerde daha sık oluşmakla birlikte, menisküs yırtıkları çocuklar dahil herkeste görülebilir. Futbol sahasında sert bir mücadele menisküs yırtığına neden olabileceği gibi, çömelme pozisyonundayken hızlıca ayağa kalkmak veya ayak sabit dururken ani bir dönme hareketi yapmak da menisküs yırtığına neden olabilir. Menisküs yırtığı olan hastalarda genellikle dizde ağrı, şişlik, kilitlenme hissi ve dizi tamamen uzatmakta güçlük çekme gibi belirtiler ortaya çıkar.

Dizde menisküslerin yapısı ve işlevi

Dizde-menisküslerin-yapısı-ve-işlevi

Diz ekleminde uyluk ve kaval kemiği arasında içte ve dışta olmak üzere C şeklinde iki adet menisküs adı verilen kıkırdağımsı yapı bulunmaktadır. Menisküsler diz ekleminde birden fazla görev üstlenirler. Öncelikle diz eklemini yapan iki farklı kemik ucunun birbirine uyumunu sağlarlar. Aynı zamanda eklemdeki temas alanını arttırarak, dize gelen yükün daha geniş bir alana dağılmasını ve eklem kıkırdağını yüksek basınçtan korurlar. Bununla birlikte menisküsler, dizde aşırı bir kayma veya dönme gibi hareketler oluşmasını önleyerek, dize destek olurlar.

Dizi aşırı zorlayan hareketler, bacak üzerinde ani dönme ve bükmeler sonucunda menisküste zedelenme ve yırtık meydana gelebilir. Menisküs, gençten yaşlıya birçok insanda değişik şekillerde zedelenip, hasar görebilir. Genellikle gençlerde daha çok ani hareketler sonucunda menisküs yırtığı oluşurken, yaşlılarda yıllar içinde gelişmiş olan yıpranma nedeni ile, hafif bir zorlanma sonucunda hatta zorlanma dahi olmadan menisküs yırtıkları oluşabilmektedir. Menisküs yırtıkları zamanla diz ekleminde kireçlenmeye yol açar. Bu nedenle takip ve uygun tedavilerin zamanında yapılması, geç kalınmaması diz ekleminin sağlığı açısından son derece önemlidir.

Dizde menisküs yırtıkları nasıl meydana gelir?

Doğrudan yaralanmalar: Doğrudan dize gelen darbeler sonucunda oluşan yaralanmalardır. Diz üzerine düşme, trafik kazaları, spor sırasında doğrudan dize alınan darbeler bu tip menisküs yaralanmalarına neden olabilmektedir.

Dizde-menisküs-yırtıkları-nasıl-meydana-gelir.jpg

Dolaylı yaralanmalar: Gövdenin diz üzerinde dönmesi sonucu gerçekleşen yaralanmalardır. Bu tip durumlarda genellikle ayak yerde sabitken, vücudun diz üzerinde dönmesi sonucu diz eklemi ve menisküste zedelenme meydana gelir. Denge kaybı veya ayak takılması nedeniyle, vücudun diz üzerinde kontrolsüz bir şekilde dönmesi de menisküste dolaylı yaralanmaya yol açabilir.

Dejeneratif yırtıklar: Yaşlanmayla birlikte diz ekleminde kireçlenme ve menisküste yıpranma oluşabilir. Bu durumda olan yaşlı bireylerde, diz üzerinde yapılan hafif bir zorlama bile menisküs yırtığına neden olabilir.

Yırtık menisküs her zaman ağrılı mıdır?

Menisküs yırtığının neden olduğu ağrı duruma göre değişiklik gösterebilir. Menisküs yırtığı olan hastalarda genellikle diz ağrısı, dizde kilitlenme ve şişlik gibi belirtiler bulunmaktadır. Diz büküldüğünde veya üzerine ağırlık verildiğinde ağrı daha belirgin hale gelebilmektedir. Genellikle çoğu menisküs yırtıkları diz ağrısına neden olsa da, özellikle yaşlanma ile dizinde kireçlenme ve menisküslerde yıpranması olan kişilerde kendiliğinden veya hafif zorlanma ile oluşan yırtıklar bazen fark edilmeyebilir.

Menisküs yırtığı belirtileri

Her hastada farklılık göstermekle birlikte menisküs yırtığı belirtileri genel olarak şunlardır;

Menisküs yırtığı belirtileri
  • Dizde ani başlangıçlı ağrı
  • Dizde eskiden de var olan ağrının ani artışı
  • Dizde şişlik ve hassasiyet
  • Dizde takılma hissi
  • Dizde kilitlenme hissi oluşması
  • Dizi kıvırıp açarken oluşan zorluk
  • Yürümekte, çömelmekte, merdiven inip çıkmakta zorluk

Dizde menisküs yırtığı nasıl teşhis edilir?

Dizde menisküs yırtığı tanısı koymak için; hastanın tıbbi öyküsü, fizik muayene bulguları ve uygun radyolojik görüntüleme yöntemlerinin birlikte değerlendirilmesi gereklidir.

Tıbbi öyküsü: Hastanın ağrısının tam olarak nerede olduğu, ağrının nasıl ve ne zaman başladığı, hangi aktiviteler sırasında zorlandığı, daha önce geçirmiş olduğu ameliyatlar ya da daha önce almış olduğu tedaviler hakkında bilgi alınır.

Fizik muayene: Ortopedi doktoru muayene sırasında hastanın diz eklemini, hareketlerini ve yürüyüşünü kontrol eder. Dizdeki şişlik, hassasiyet, hareket açıklığı ve bazı özel muayene testleri yapılmasının yanı sıra, kalçadan dize yansıyan ağrıların ayırıcı tanısı açısından kalça muayenesi de yapılabilir.

Röntgen: Röntgen, dizdeki kemik yapıları ve dizilimi görmek için istenen radyolojik tetkiktir. Ortopedi doktoru menisküs yırtığından şüphelense bile, dizdeki aşınma miktarını değerlendirmek ve kemik yapılarda başka bir sorun olup olmadığını anlamak için öncelikle veya diğer görüntülemeler ile birlikte diz röntgeni isteyebilir.

Manyetik rezonans görüntüleme (MR): Genel olarak, bir menisküs yırtığının teşhisi ve değerlendirilmesi için altın standart dizin manyetik rezonans görüntülemesidir. MR görüntülemesi menisküsteki yırtığın yeri, şekli ve büyüklüğü hakkında bilgi verir. Menisküs yırtığının neden olduğu kıkırdak hasarı veya eklem içi şişlik gibi durumları da gösterir. Ayrıca menisküs dışındaki diğer yapılarda da bir sorun olup olmadığı izlenebilir.

Bir menisküs lezyonunun tanısında MR’ın sağladığı avantajlar;

  • Yırtığın yeri, tipi, konumu ve derecesini belirleyerek, tedavi planlamasında önemli rol oynar.
  • Beraberinde diğer eklem içi yapılar (kıkırdak, bağlar vb.) değerlendirilebilir.
  • Eklem dışı yapıların da görülmesini sağlar.
  • Radyasyon içermez.

Menisküs yırtıklarının yeri, tipi ve şekli neden önemlidir?

Menisküs yırtıklarında en uygun tedaviyi seçmek için menisküs yırtık yerinin, şeklinin, tipinin ve büyüklüğünün doğru görüntülenmesi şarttır. Genç, aktif kişilerdeki menisküs yırtığının yeri, menisküs kanlanmasının iyi olduğu dış tarafta ise menisküs onarımı yapılır. Benzer şekilde menisküs kök yırtıkları da onarılmalıdır. Çoğu genç sporcu menisküs onarımından sonra tekrar aktif spor hayatına döner. Eğer hasta yaşlı veya menisküsteki yırtık kanlanmanın zayıf olduğu iç alanda ise, veya menisküs yırtığı onarılamayacak kadar parçalı ise, o zaman hasarlı bölümün kesilip çıkarılması gerekir. Menisküs yırtıkları tipleri arasında horizontal, longutudinal, radial, vertikal, kova sapı, kök yırtığı, kompleks yırtıklar sayılabilir.

Menisküs yırtık tipleri

menisküs yırtık tipleri
menisküs yırtık tipleri

Menisküs yırtığı tedavisindeki seçenekler nelerdir?

Menisküs yırtıklarının tedavisi; yırtığın şekline, büyüklüğüne, yerine ve hastanın yakınmalarına bağlı olarak değişiklik gösterir. Dizin bütünlüğünü ve eklem içinde başta kıkırdak olmak üzere diğer yapıları olumsuz etkileyen belirgin yırtıklarda ameliyat önerilir.

Ekleme ve kıkırdağa hasar vermeyeceği düşünülen deşeneratif ve küçük menisküs yırtıkları tedavisinde ise, öncelikle ameliyat dışı tedavi seçenekleri değerlendirilir. Ancak bunlara yanıt alınamaz ise cerrahi işlem düşünülür.

Menisküs yırtıklarının tedavisi; yırtığın şekline, büyüklüğüne, yerine ve hastanın yakınmalarına bağlı olarak değişiklik gösterir. Dizin bütünlüğünü ve eklem içinde başta kıkırdak olmak üzere diğer yapıları olumsuz etkileyen belirgin yırtıklarda ameliyat önerilir.

Ekleme ve kıkırdağa hasar vermeyeceği düşünülen deşeneratif ve küçük menisküs yırtıkları tedavisinde ise, öncelikle ameliyat dışı tedavi seçenekleri değerlendirilir. Ancak bunlara yanıt alınamaz ise cerrahi işlem düşünülür.

Menisküs yırtıklarında ameliyat dışı tedavi yöntemleri

  • İstirahat: Diz ağrısını şiddetlendiren hareketlerden kaçınılarak diz eklemi dinlendirilir.
  • Soğuk uygulama: Şişlik ve ağrının azalması için günde 4-5 kez 20 dakika olacak şekilde, dize ince bir havlu üzerinden soğuk uygulama yapılabilir.
  • İlaç tedavisi: Doktorun önerisi ile ağrı kesici ve steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar kullanılabilir.
  • Fizik tedavi: Diz ve bacakları çevreleyen kasları ve bağları güçlendirmek, hareket açıklığını arttırmak ve diz ekleminde dengenin gelişmesine yardımcı olabilir.
  • Egzersiz: Diz ağrısının azalmasının ardından başlanacak uygun bir egzersiz programı, kişinin diz sağlığını uzun süreli korumasına yardımcı olur.
  • Eklem içi enjeksiyonlar: İnflamasyonu azaltmak ve ağrıyı hafifletmek için eklem içi enjeksiyonlar tercih edilebilir. Uygun olgularda eklem içine ve menisküs dış kenarına TZP veya PRP olarak bilinen, hastanın kendi kanından alınan ve özel bir işlemden geçirilerek hazırlanan trombositten zengin plazma enjeksiyonu yapılabilir.
eklem-enjeksiyonlari

Özellikle ultrason eşliğinde yapılan TZP enjeksiyonları sonrası başarılı klinik sonuçlar elde edilmektedir.

Menisküs yırtıklarında cerrahi tedavi yöntemleri

Uygulanan diğer ameliyat dışı tedavi yöntemlerine rağmen diz ağrısı, dizde kilitlenme veya hareket kısıtlılığı gibi yakınmaları geçmeyen dejeneratif ve küçük yırtıklara veya eklem kıkırdağına hasar verecek tipteki büyük menisküs yırtıklarında artroskopik kapalı menisküs ameliyatı önerilir. Menisküs ameliyatı, hasarın durumuna ve hastaya göre farklılık gösterir. Bazı durumlarda özellikle çocuklarda ve gençlerde yırtık bir menisküsü onarmak mümkündür. Diz artroskopisi ile menisküs yırtıklarının cerrahi tedavisinde en yüksek başarı; ön çapraz bağı sağlam olup, kıkırdak dokusunda da aşınma olmayan olgularda elde edilmektedir.

  • Artroskopik kısmi menisektomi

Menisküs yırtığının yeri ve tipi onarım için uygun değil ise, artroskopik kısmi menisektomi  olarak isimlendirilen kapalı cerrahi teknik ile menisküsün sadece yırtık kısmının kesilip çıkarıldığı ameliyat tercih edilmektedir.

Artroskopik kısmi menisektomi

Artroskopik kısmi menisektomi ameliyatında  menisküsün yırtık ve hasarlı bölümü çıkartılarak, mümkün olduğunca sağlıklı menisküs dokusunun bırakılması amaçlanır. Artroskopik kısmi menisektomi cerrahisi sonrasında hastalarda genellikle hızlı bir iyileşme gözlenir. Hemen ameliyatlı bacak üstüne yük vermeye başlayıp ve günlük yaşamlarına kısa sürede dönebilirler.

  • Artroskopik menisküs onarımı

Menisküsler, bir zamanlar belirtildiği gibi önemsiz değil, aksine diz eklemi için son derece önemli yapılardır ve diz eklemi biyomekaniğinde önemli görevleri vardır. Menisküs yaralanmaları sonrasında, geçmişte yapılan uygulamaların aksine, menisküs korunmalı ve anatomik olarak onarılmalıdır.

Artroskopik menisküs onarımı

Menisküs onarımı, yırtık menisküsün dikilmesini içeren cerrahi bir işlemdir. Menisküs onarımı dizin normal anatomisini yeniden kazanmasını sağlar ve ameliyat başarılı olduğunda uzun vadede iyi sonuçlar verir. Ancak menisküs onarımı önemli bir ameliyattır ve menisektomi ile kıyaslandığında günlük yaşama dönüş süresi biraz daha uzundur.

  • Menisküs nakli

Menisküsleri ileri derecede hasar görmüş ve tamamen çıkartılması gereken hastalarda, dizdeki aşınmanın önüne geçmek için menisküs dokusun nakli gündeme gelmiştir. Kadavralardan alınan dondurulmuş menisküs dokuları, hastalık taşınmasını önlemek için testleri yapıldıktan sonra hastaya nakledilmektedir.

menisküs yırtıkları ve nakli

Sonuç

Dizde menisküs yırtığı, sadece sporcu yaralanması olarak düşünülmemelidir. Menisküs yırtık ve hasarları her yaş grubunda görülebilecek bir ortopedik sorundur. Menisküs yırtığının yeri, şekli ve hasarın ciddiyetine bağlı olarak tedavi seçenekleri; evde ilaç ve istirahat tedavisinden çeşitli menisküs ameliyatlarına kadar değişiklik gösterir. Doğru teşhis ve erken tedavi ile diziniz önceki hareketliliğine ve işlevine kavuşabilir