Serebral palsi, beyin hasarı sonucu oluşan fiziksel bir engel durumudur. Meydana gelen bu hasar, beynin kas hareketlerini kontrol eden bölümünü ve vücut duruşunu etkiler. Serebral palsi farklı belirtilere neden olabilir; örneğin bazı bireyler yürüme ve oturmada zorluk çekerken, bazıları nesneleri tutma ve kavrama ile ilgili problemler yaşayabilir.
Serebral palsi, tendonların tek yönde ve çok sert çekilmesine neden olarak eklem problemlerine ve hareket sınırlamalarına neden olabilir. Serebral palsili çocukların tedavisinde; fazla gergin olan kasları gevşetmek, eklemleri onarmak, kemikleri yeniden hizalamak ve ağrıları hafifletmek için cerrahi tedaviye ihtiyaç olabilir. Genellikle küçük çocuklarda ameliyat seçeneği ertelense bile, erken muayane serebral palsili çocukların tedavisinde oldukça önemlidir.
Serebral Palsi ve Tendon Cerrahisi
Tendonlar, tıpkı sağlam ipler gibi, kasları kemiklere bağlayan güçlü ve esnek dokulardır. Serebral palsi, kasların ve tendonların sıkılaşmasına ve sertleşmesine neden olabilir. Kontraktür olarak da adlandırılan bu durum, zamanla kasları ve tendonları kısaltır. Bu durum genellikle bacakları etkiler ve ağrıya neden olur. Tendonlarda ve kaslarda oluşan bu gerginlik, çocuğun hareketlerini etkileyen anormallikler yaratabilir. İlk uygulanacak tedavi yöntemleri; ilaç, bacak ateli, ortez ve fizik tedavidir. Cerrahi olmayan tedaviler, serebral palsi nedeniyle meydana gelen kas ve tendon kısalmalarını etkili bir şekilde tedavi etmezse, sonraki adım cerrahi tedavidir.
Tendon cerrahisi, kasların yeniden hizalanmasına ve hareket problemlerinin düzeltilmesine yardımcı olur. Serebral palsili bireyler için iki tür tendon cerrahisi kullanılır:
Tendon Uzatma Ameliyatı
Tendon uzatma ameliyatı, serebral palside yürüme ile ilgili problemleri tedavi etmek için kullanılan cerrahi yöntemdir. Ayaklarda, bacaklarda veya kalçalardaki kemikleri uzatmak ve yeniden hizalamak, serebral palsi ile ilişkili spastisiteyi azaltabilir. Spastisite, normalde olmaması gereken kas kasılmalarına neden olur ve serebral palsili bireylerin yaklaşık %80’i, spastik serebral palsi tipine sahiptir. Kasıklarda ve kalçayı diz eklemine bağlayan kaslarda uygulanan tendon uzatma ameliyatı, serebral palsili bireyin rahatça oturmasına, ayakta durmasına ve yürümesine yardımcı olur. Tendon uzatma ameliyatı, bacak ve ayaktaki hareketliliği artırmak için baldır veya topuk bölgesinde de uygulanabilir.
Baldır kasları ve aşil tendonu, yürürken topukları kaldırmaya yardımcı olan dokulardır. Ayak parmaklarının ucunda yürüyen bazı serebral palsili çocuklarda, bu kas ve tendon uyumu zamanla kısalabilir; bu da yürürken topukların yere değmesini engeller. Parmak ucunda yürüyen bir çocukta aşil tendonu (baldır kasını topuk kemiğine bağlayan tendon) uzatılırsa, çocuk topuğu ile rahatça yere basabilir.
Hamstring kasları; diz kapağının hemen üstünden kalçaya kadar uzanan bölgedeki kaslardır ve bu kaslar dizin bükme hareketini yapmasını sağlar. Serebral palsili bireylerde oluşan kas kasılmalarına bağlı olarak, hamstring kaslarında gerilmeler meydana gelebilir. Bu durumda çocuklar dizleri bükülü halde yürümeye başlar. Tendon uzatma ameliyatı ile gergin olan hamstring tendonu uzatıldığında, rahat bir diz hareketi sağlanır.
Tendon Transfer Ameliyatı
Tendonlar gerildiğinde ve çok sert çekildiğinde, eklem hasarına yol açabilir. Tendon transferinde, normal şekilde işleyen bir tendon, işlevini kaybetmiş dokudaki hareketi geri kazandırmak için o bölgeye transfer edilir. Böylece, transfer edilen tendonun bağlandığı kas fonksiyon gösterir hale gelir. Tendon transfer ameliyatı, kasların düzgün şekilde hizalanmasını sağlar, yürüme sorunlarını azaltır ve esnekliği artırır. Kol ve el bölgeleri için uygulanan tendon transferi, küçük eşyaları kavrama yeteneğini artırabilir.
Tendon transfer ameliyatının uygulanabilmesi için üç şart bulunur:
- Transfer edilecek tendonun bağlı olduğu kasın işlevsel olması gerekir.
- Tendonun transfer edileceği doku mümkün olduğunca normal ve sağlıklı olmalıdır. Eğer dokuda geniş yara alanları veya cilt hasarı varsa tendon transferi zorlaşabilir.
- Tendon transferi yapılan eklemlerin hareketli olması gerekir.
Tendon transferi yapıldığında, iyileşme süreci yaklaşık bir ile iki ay sürebilir. Bu süreçte, tendon transferi yapılan uzvu sabit tutmak ve herhangi bir yaralanmaya maruz kalmasını önlemek için atel veya alçı kullanılır.
Tendon Transferi ve Tendon Uzatma Ameliyatının Riskleri Nelerdir?
Her cerrahi tedavi çeşitli riskler taşır. Tendon cerrahisi sırasında uygulanacak olan genel anestezi serebral palsili çocukta; solunum güçlüğüne, enfeksiyona ve kanamaya neden olabilir. Tendon transfer edildiğinde, transfer edilen tendonun iyileşmesi için genellikle yaklaşık bir ile iki aylık bir süreye ihtiyaç olacaktır. Çok erken hareket etmek, transfer edilen tendonun kopmasına neden olabilir. Fazla hareketsiz kalmak ise tendonun sertleşmesine yol açabilir.
Tendon Transferi ve Tendon Uzatma Ameliyatı Ne Zaman Yapılabilir?
Tendon transferi ve tendon uzatma ameliyatının, serebral palsili çocuklarda kemikler tam olarak olgunlaşmadan önce yapılması önerilir. Bu ameliyatlar için, 6 ile 10 yaş arası ideal yaş aralığıdır. Doktorunuz, mümkün olan en iyi sonuca ulaşmada doğru ameliyatın doğru zamanda yapılması için çocuğunuzun durumunu değerlendirecektir.
Serebral palsinin cerrahi tedavisinde amaç; çocukların hareket kabiliyetini iyileştirmek ve onlara mümkün olduğunca bağımsız yaşama şansı verebilmektir. Tendon transferi ve tendon uzatma ameliyatı sonrası neredeyse tüm çocuklar hareket rahatlığında gözle görülür bir iyileşme yaşar. Ameliyat sonrası başarılı bir iyileşme süreci geçirmek için fizik tedavinin önemi de unutulmamalıdır.
Serebral palsi kliniğimizin hizmetleri hakkında bilgi almak için bize ulaşabilir ve randevu alabilirsiniz.
