Kemik İltihabı (Osteomiyelit) ve Tedavi Yöntemleri Nedir?

İçindekiler:

• Kemik iltihabı nedir?
• Kimlerde oluşma riski daha fazladır?
• Kemik iltihabı neden olur?
• Kemik iltihabı belirtileri nelerdir?
• Kemik iltihabı tanı ve teşhisi
• Kemik iltihabı tedavisi

Osteomiyelit (kemik iltihabı) vücutta oluşan enfeksiyon sebebiyle kemik iliği ve çevresindeki kemiğin iltihaplanmasıdır. Bu enfeksiyon bakteri ya da mantar kaynaklı oluşabilir ve kan dolaşımı yoluyla diğer kemiklere ulaşabilir. Kemik iltihabına en sık neden olan etken cilt üzerinde bulunan stafilokok bakterisidir.  Bunun dışında nadir de olsa mantarlar da enfeksiyona sebep olabilir. Hastalığın tedavisinde genellikle antibiyotikler ile iyileşme gözlense de günümüzde antibiyotik dirençliliğinin her geçen gün arttığını düşünürsek, bakteriyofaj terapisi bize bakteriyel enfeksiyonların tedavisinde güzel bir seçenek sunuyor. Kemik iltihabı tedavi edilmezse, kalıcı şekil bozuklukları, kırıklar ve kronik diğer sorunlara yol açabilir. Bu sebeple hastalık ihmal edilmemeli ve en uygun tedavi sağlanmalıdır.

Kemik İltihabı Nedir?

Halk arasında kemik iltihabı olarak bilinen osteomiyelit, enfeksiyon sonucunda kemik iliği ve kemik iliği çevresindeki kemiğin iltihaplanmasıdır. Bu enfeksiyon bakteri ya da mantar kaynaklı oluşabilir ve kan dolaşımı yoluyla diğer kemiklere ulaşabilir. Hastalığın erken dönemlerinde akut osteomiyelit tedavi edilmezse kronikleşebilir. Böylece iltihaplanan kemiğe kan akışı olmaz ve kemik dokusu ölüme gider. Osteomiyelit her yaş grubunda olabilir. Yetişkin bireylerde osteomiyelit genellikle omur ve pelvis bölgesini (karnın en altındaki bölge) etkilerken, çocuklarda kol ve bacak kemiği bölgelerini etkiler.

Kimlerde Oluşma Riski Daha Fazladır?

Kemik iltihabı belirli bir ırk veya cinsiyette daha yaygındır diye bir genelleme yapamayız. Ancak normalde enfeksiyona dirençli olan kemikler yaşlandıkça çeşitli nedenlerle savunmasız hale gelir. Bunun dışında enfeksiyonun oluşma riskinin daha fazla olduğu gruplar şu şekilde özetlenebilir;

• Yakın zamanda yaralanma ya da cerrahi operasyon geçirenler
• Kronik sağlık sorunu olanlar
• Şeker hastalığı olanlar
• Hemodiyaliz cihazı ile tedavi görenler
• Bağışıklık sistemi zayıflamış olanlar

Kemik İltihabı Neden Olur?

Kemik iltihabına en sık neden olan etken cilt üzerinde bulunan stafilokok aureus (resim 1) bakterisidir. Bunun dışında nadir de olsa mantarların sebep olduğu enfeksiyonlar da bu hastalığa yol açabilir. Erken evrede (akut) osteomiyelit genellikle antibiyotikler ile tedavi edilebilir. Ancak ileri evrede (kronik) veya antibiyotik dirençliliği oluşan durumlarda bakteriyofaj terapisi gibi alternatif tedaviler başarıyla kullanılmaktadır.

Peki bu mikroorganizmalar kemiğe hangi yollarla girer?

• Kan dolaşımı: Vücutta bulunan herhangi bir enfeksiyon kan dolaşımı yoluyla kemikteki bir noktaya gidip orada enfeksiyon oluşturabilir.
• Yaralanmalar: Şiddetli delinme yaralarında bakteri içeri girip kemiğe yayılabilir.
• Ameliyat: Cerrahi operasyonlar sırasında açık yaradan doğrudan bakterilerle kontaminasyon riski olabilir.

Kemik İltihabı Belirtileri Nelerdir?

• Ateş
• Bölgede ağrı ve hassasiyet
• Bölgede şişme ve kızarma
• Midenin bulanması
• Genel rahatsızlık, halsizlik
• Bir eklemin hareket kaybı veya azalması
• Yürüyüşte topallamaya neden olan değişiklikler

Ancak bazen osteomiyelit herhangi bir semptoma neden olmadan ilerler. Bu özellikle yaşlılar, bebekler ve bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde görülür.

Kemik İltihabı Tanı ve Teşhisi

Kemik iltihabının teşhisinde öncelikle doktorunuz fizik muayene yapacaktır. Muayene sırasında şişme, kızarıklık ve kemik hassasiyeti olup olmadığına bakılır ve ailedeki geçmiş hastalıklar değerlendirilir. Ardından tanının doğru konulması adına enfeksiyonun olup olmadığı ve varsa ne kadar yayıldığının öğrenmek için aşağıdaki testler istenir;

• Radyografi: Kemikteki anormallikleri, bakterilerin sebep olduğu kemik yıkımını gösterir. (resim 2)

• Kan testleri: Enfeksiyonun olup olmadığı lökosit, sedimantasyon ve CRP gibi kan testleriyle doğrulanır.
• MR: Kemikteki herhangi bir sıvının görüntülenmesini sağlar. Enfeksiyonun ne kadar yayıldığını gösterir (resim 3).

Resim 3:  Osteomiyelitin manyetik rezonans (MR) görüntüsü

• Biyopsi: Enfekte kemikten bir doku örneği alınır ve enfekte eden bakteri tespit edilir.
• Kemik taraması: Damar yoluyla vücuda az bir miktarda radyoaktif bir materyal enjekte edilir. Kemik dokusu sağlıklıysa, düzgün bir şekilde yayılır. Kemik dokusunda enfeksiyon varsa, materyal oraya doğru yoğunlaşmış bir şekilde görüntü oluşturur.

• İğne aspirasyonu: Kemikli alandan bir sıvı örneği çıkarmak için iğne kullanılır. Alınan örnek laboratuvar koşullarında büyütülür ve enfeksiyona sebep olan madde belirlenir. (resim 4)

Kemik İltihabı Tedavisi

Kemik iltihabı tedavi edilmezse, kalıcı şekil bozuklukları, kırıklar ve kronik diğer sorunlara yol açabilir. Bu sebeple hastalık ihmal edilmemeli ve en uygun tedavi sağlanmalıdır. Tedavinin amacı, oluşan enfeksiyonu ortadan kaldırmak ve enfeksiyon gelişimini durdurmaktır. Enfeksiyona sebep olan ana etken belirlendikten sonra tedavi için bir planlama yapılır. Kemik iltihabında kullanılan tedaviler aşağıdaki gibidir…

• Drenaj ile tedavi: Enfekte apse ve irinler, iğne aspirasyonu denilen bir işlemle boşaltılır. Bu işlemde enfekte bölgeye bir iğne sokulur ve sıvı çekilir.
• Cerrahi operasyon ile tedavi: İleri dönem kemik iltihaplarında, kemikteki enfeksiyon cerrahi bir operasyon ile temizlenir. Ameliyat sonrasında antibiyotik tedavisi yoğun bir şekilde devam eder.
• Antibiyotik ilaçlar tedavi: Antibiyotikler, hastalığa yol açan olan bakterileri hedefler (resim 5). Enfeksiyona sebep olan bakteri türüne ve enfeksiyonun derecesine göre farklı antibiyotikler kullanılır. Damar yolundan veya ağızdan hap şeklinde kullanılabilir. Ancak günümüzde yanlış dozlama ve bilinçsiz kullanım nedeniyle antibiyotik dirençliliği oluşturan bakteri türlerinin sayısı artmakta ve ileri dönemde meydana gelen kronik osteomiyelitte tedaviye yanıt alınamamaktadır.

• Bakteriyofaj (faj) terapisi ile tedavi: Bakteriyofaj Osteomiyelit, sadece bakterileri enfekte etme özelliğinde olan virüslerdir (resim 6). İnsan hücrelerini enfekte etmediklerinden yan etkileri yoktur. Hastalığa sebep olan bakterinin belirlenmesinin ardından, o bakteriyi öldüren bakteriyofajlar laboratuvarda özel koşullar altında üretilir. Günümüzde antibiyotik dirençliliğinin her geçen gün arttığını düşünürsek, bakteriyofaj terapisi bize bakteriyel enfeksiyonların tedavisinde güzel bir seçenek sunuyor. Yapılan birçok çalışmada da, daha önce antibiyotik tedavisi alıp enfeksiyonun iyileşmediği hastalarda faj terapisinin başarılı olduğu kanıtlanmıştır.

Benzer Yazılar:

Bakteriyofaj Tedavisi | Antibiyotik Direncine Bir Çözüm Olabilir Mi? Bakteriyofaj ve bakteriyofaj terapisi nedir? Bakteriyofaj: Virüs Dünyasının ‘’İyi’’ Virüsleri Bakteriyofaj: Ortopedik Enfeksiyon Tedavisinde Çözüm Yolu Mu?