Menisküs yırtıkları en yaygın diz yaralanmalarından biridir. Sporla uğraşan kişilerde daha yaygın görülse de menisküs yırtıkları çocuklar dahil her bireyde meydana gelebilir. Futbol sahasında sert bir mücadele menisküs yırtığına neden olabileceği gibi çömelme pozisyonundan çok hızlı kalkmak ve ani hareketler yapmak da menisküs yırtığına neden olabilir. Dizde ağrı, şişlik ve sertlikle birlikte dizinizi tamamen uzatmakta güçlük çekmek menisküs yırtığı belirtileri arasındadır.
Menisküs Yırtığı Nedir?
Diz ekleminde uyluk ve kaval kemiği arasında içte ve dışta olmak üzere C şeklinde iki adet menisküs adı verilen kıkırdağımsı
yapı bulunmaktadır. Menisküs, pek çok görevi aynı anda yerine getirir. Dizde eklem uyumunu ve temas alanını arttırarak yükün daha geniş bir alana dağılmasını ve eklem kıkırdaklarının yüksek basınçtan korunmasını sağlar. Aynı zamanda menisküs, dizde aşırı hareketlerin oluşmasını önler ve stabilite sağlar. Dizi zorlayan hareketler, ani dönme ve bükmeler sonucunda menisküste yırtık ve yaralanmalar meydana gelebilir. Peki bunca görevi gerçekleştiren menisküs ne zaman zarar görür ve dizde ağrıya sebep olur? Bu sorunun birkaç cevabı vardır. Menisküs, gençten yaşlıya birçok insanda değişik şekillerde zarar görebilir. Örneğin gençlerde daha çok ani hareketler sonucunda menisküs yırtığı oluşurken yaşlılarda zamanla gelişen yıpranma sebebiyle hafif bir zorlanma sonucu ya da zorlanma dahi olmadan yırtık oluşabilmektedir.
Menisküste oluşan yırtık ve yaralanmalar nasıl meydana gelir?
Doğrudan Yaralanmalar: Doğrudan dize gelen darbeler sonucunda oluşan yaralanmalardır. Diz üzerine düşme, trafik kazaları, doğrudan dize alınan darbeler bu tip yaralanmalara neden olabilmektedir.
Dolaylı Yaralanmalar: Gövdenin diz üzerinde dönmesi sonucu gerçekleşen yaralanmalardır. Bu tip durumlarda genellikle ayak yerde sabitken vücudun diz üzerinde dönmesi sonucu diz eklemi ve menisküs zarar görebilir. Denge kaybı ve ayak takılması ile vücudun diz üzerinde kontrolsüz bir şekilde dönmesi ile dolaylı yaralanmalar oluşabilir.
Dejeneratif Yırtıklar: Yaşlanmayla birlikte menisküste yıpranmalar meydana gelebilir. Yaşlı bireylerde diz üzerinde hafif bir zorlama bile menisküs yırtığına neden olabilir.
Menisküs Yırtığı Belirtileri Nelerdir?
Her hastada farklılık göstermekle birlikte menisküs yırtığı belirtileri genel olarak şunlardır;
- Ağrı
- Şişlik
- Hassasiyet
- Yürürken, merdiven inip çıkarken, çömelirken zorluk yaşama
- Dizde kilitlenme oluşması
- Dizi katlayıp açarken zorluk yaşama
Diziniz bir hasar aldıysa ve menisküs yırtığı belirtileri fark ederseniz, ağrı, şişlik veya dizinizi hareket ettirmekte zorluk yaşıyorsanız mutlaka doktora başvurunuz.
Yırtık Bir Menisküs Her Zaman Ağrılı Mıdır?
Menisküs yırtığının neden olduğu ağrı duruma göre değişiklik gösterebilir. Menisküs yırtığı olan hastalarda genellikle diz ağrısı, dizde kilitlenme ve şişlik gibi belirtiler bulunmaktadır. Diz büküldüğünde veya üzerine ağırlık verildiğinde ağrı daha belirgin hale gelebilmektedir. Bununla birlikte, birçok menisküs yırtığı belirti olarak diz ağrısına neden olsa da, zamanla kıkırdak yıpranmasından kaynaklanan yırtıklar neredeyse fark edilmeyebilir.
Menisküs Yırtığı Nasıl Teşhis Edilir?
Menisküs yırtığında teşhis yapılırken; hastanın tıbbi öyküsü, fizik muayene bulguları ve uygun görüntüleme yöntemleri gereklidir.
- Tıbbi öyküsü: Hastanın ağrısının tam olarak nerede olduğu, ağrının nasıl ve ne zaman başladığı, hangi aktiviteler sırasında zorlandığı, daha önce geçirmiş olduğu ameliyatlar ya da daha önce almış olduğu tedaviler sorgulanarak hastanın tıbbi öyküsü öğrenilir.
- Fizik muayene: Fizik muayene, doktor tarafından hastanın dizinin kontrol edilmesini ifade etmektedir. Her ortopedik sorun gibi menisküs yırtığı teşhisinde de fiziksel muayene önemlidir. Dizdeki şişlik, hassasiyet, hareket açıklığı ve bazı özel muayene testleri yapılarak fizik muayene gerçekleştirilir.
- Görüntüleme yöntemleri:
- Röntgen: Röntgen, kemik yapıları ve dizdeki dizilimi görmek için istenen görüntüleme yöntemidir. Doktorunuz menisküs yırtığından şüphelense bile, dizdeki aşınma miktarını değerlendirmek ve kemik yapılarda başka bir sorun olup olmadığını anlamak için önce dizinizin röntgenini isteyebilir.
- Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): Genel olarak, bir menisküs yırtığının teşhisi ve değerlendirilmesi için altın standart dizin manyetik rezonans görüntülemesidir. Hasarlı bölgeyi değerlendirmek ve en uygun tedaviyi seçmek için menisküsün doğru görüntülenmesi şarttır.
Bir menisküs lezyonunun tanısında MRG’nin avantajları şunlardır:
- Yırtığın konumunu ve derecesini belirleyerek tedavi planlamasında önemli rol oynar.
- Eklem dışı yapıların da görülebilmesine olanak sağlar.
- Radyasyon içermez.
Menisküs Yırtığında Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
Menisküs yırtıklarının tedavisi; yırtığın şekline, büyüklüğüne, yerine ve hastanın şikayetlerine bağlı olarak değişmektedir. Menisküs yırtığı tedavisinde ilk olarak ameliyat dışı tedavi seçenekleri değerlendirilir.
- Ameliyat dışı tedavi seçenekleri:
- İstirahat: Diz ağrısını şiddetlendiren hareketlerden kaçınılarak diz eklemi dinlendirilir.
- Soğuk uygulama: Şişlik ve ağrının azalması için günde 4-5 kez 20 dk olacak şekilde havlu üzerinden buz uygulanabilir.
- İlaç tedavisi: Doktorunuzun önerisi ile ağrı kesici antiinflamatuarlar kullanılabilir.
- Fizik tedavi: Diz ve bacakları çevreleyen kasları ve bağları güçlendirmek, diz ekleminin desteğini ve dengesini geliştirmeye yardımcı olabilir.
- Eklem içi enjeksiyonlar: İnflamasyonu azaltmak ve ağrıyı hafifletmek için eklem içi enjeksiyonlar tercih edilebilir.
Menisküs Ameliyatı
Diğer tedavi yöntemlerine rağmen diz ağrıları, dizde kilitlenme veya hareket kısıtlılığı gibi yakınmalar devam ederse doktorunuz menisküs ameliyatı önerebilir. Menisküs ameliyatı, hasarın durumuna ve hastaya göre farklılık gösterir. Bazı durumlarda özellikle çocuklarda ve gençlerde yırtık bir menisküsü onarmak mümkündür. Yırtık onarılamazsa, muhtemelen artroskopik yöntemlerle menisküs ameliyatı gerçekleştirilebilir.
Artroskopik Menisektomi
Yırtık menisküs dokusu onarım için uygun olmadığında artroskopik menisektomi tercih edilmektedir. Menisektomi, menisküsün yırtık kısmını çıkarmak için yapılan kapalı bir ameliyattır. Menisektomide hasarlı menisküs dokusu çıkartılarak mümkün olduğunca sağlıklı menisküs bırakılır. Menisektomi sonrası hastalar genellikle hızlı bir iyileşme gösterir ve günlük yaşamlarına kısa sürede dönüş yaparlar.
Menisküs Onarımı
Menisküsler, bir zamanlar belirtildiği gibi önemsiz değil, aksine diz eklemi için son derece önemli yapılardır ve diz eklemi biyomekaniğinde önemli görevleri vardır. Menisküs yaralanmaları sonrasında, geçmişte yapılan uygulamaların aksine, menisküs korunmalı ve anatomik olarak onarılmalıdır.
Menisküs onarımı, yırtık menisküsün dikilmesini içeren cerrahi bir işlemdir. Menisküs onarımı dizin normal anatomisini yeniden kazanmasını sağlar ve ameliyat başarılı olduğunda uzun vadede iyi sonuçlar verir. Ancak menisküs onarımı önemli bir ameliyattır ve menisektomi ile kıyaslandığında günlük yaşama dönüş süresi biraz daha uzundur.
Menisküs Nakli
Menisküsleri ileri derecede hasar görmüş ve tamamen çıkartılması gereken hastalarda, dizdeki aşınmanın önüne geçmek için menisküs dokusun nakli gündeme gelmiştir. Kadavralardan alınan dondurulmuş menisküs dokuları, hastalık taşınmasını önlemek için testleri yapıldıktan sonra hastaya nakledilebilir.
Menisküs yırtığı sadece sporcu yaralanması olarak düşünülmemelidir. Menisküs yırtığı gibi diğer ortopedik sorunlara karşı önlem almak için kemik eklem kas sağlığına önem verilmesi gerekir. Bacak kaslarınızı güçlendirecek egzersizler yaparak ve spor esnasında doğru teknikleri kullanarak bu yaralanmalara karşı tedbirli olabilirsiniz.
Menisküs yırtıklarında hasarın ciddiyetine bağlı olarak, tedavi seçenekleri evde tedaviden menisküs ameliyatına kadar değişiklik gösterir. Doğru teşhis ve tedavi ile dizinizin önceki hareketliliğine ve işlevine sahip olabileceğini unutmayın.
