Omuz Rotator Manşet Yırtığı

Rotator manşet (rotator cuff) olarak isimlendirilen kaslar, omuz başı kemiğini saran ve benzer fonksiyona sahip 4 adet kasa verilen ortak isimdir. Bunlar; supraspinatus, infraspinatus, teres minör ve subskapularis kaslarıdır. Rotator manşeti oluşturan bu kaslar, kürek kemiğinin üst ve arka kısmından köken alarak omuz başı kemiğini adeta bir manşet gibi sarar ve kirişleri (tendon) omuz başının dış ve iç yan tarafındaki kemik çıkıntılarına yapışır. Bu kasların temel görevi omuzun hareketleri sırasında omuz başı kemiğini eklemin ortasında dengeli tutmak ve sağlıklı bir eklem hareketi elde edilmesine yardımcı olmaktır.

Rotator manşet yırtıklarında en sık görülen şikayet omuz ağrısıdır. Ağrı genellikle omuzun ön ve yan tarafında hissedilir ve ağrı sıklıkla dirseğe kadar yayılır. Omuz ağrısının özellikle geceleri artması bu yırtıkların tipik bulgularından biridir. Diğer bulgular ise omuzda hareket kısıtlılığı ve kol hareketlerindeki güç kaybı hissidir. Rotator manşet yırtığı olan hastalar genellikle baş üstü aktivitelerde zorluk yaşarlar. Ayrıca ellerini arkaya beline doğru götürememekten şikayet ederler. Özellikle omuz rotator manşetinde tam kat ve büyük yırtığı olan hastalarda kolu kaldırmak ileri düzeyde zorlaşır ve kolda güçsüzlük hissederler.

Omuz rotator manşet yırtıkları genel olarak; kısmi ve tam kat yırtıklar şeklinde ikiye ayrılır. Kısmi rotator tendon yırtıklarında ilk aşamada soğuk uygulama, istirahat ve ağrı kesici ilaçlar ile tedaviye başlanır. Ardından fizik tedavi-egzersiz ve omuza rejeneratif enjeksiyon uygulamaları TZP(Trombositten zengin plazma), kök hücre yapılabilir. Ancak tüm bu tedavilerden fayda görmeyen kısmi rotator manşet yırtıklarında ameliyat önerilebilir.

Günümüzde teknolojinin ve tıptaki tekniklerin ilerlemesine paralel olarak omuz rotator manşet yırtıklarının çok büyük bir kısmı kapalı (artroskopik) cerrahi yöntem ile onarılabilmektedir. Kapalı omuz ameliyatlarında genellikle genel anestezi altındaki hasta, özel bir ameliyathane masasında oturur pozisyondayken ameliyat edilir. Omuz eklem bölgesinde yaklaşık 1 cm çapında küçük kesiler açılır. Açılan bu deliklerden sokulan aletler ve özel bir kamera yardımı ile omuz ekleminin içine girilir. Omuzdaki bozukluklar kamera yardımı ile tespit edildikten sonra cerrahi işleme başlanır. Omuz rotator manşet yırtığına eşlik eden diğer sorunlar da genellikle aynı seansta tedavi edilebilir.

Omuzda artroskopik yani kapalı rotator manşet yırtığı onarım ameliyatları sonrası, hastalar genel sağlık durumlarına göre aynı gün ya da ertesi gün hastaneden çıkarlar. Omuzda hareketi kısıtlayıp, onarılan tendonun iyileşmesini korumak için, genellikle 6 hafta süre ile yastıklı bir omuz askısı takılması gerekir. Hastalara omuz askısı kullanırken, kolda şişlik ve hareket kısıtlılığı oluşmasını önlemek için hemen dirsek ve el-el bilek egzersizleri yapmaya başlamaları önerilir. Ameliyat sonrası 10. günde hastanın dikişleri alınır ve serbest bir biçimde banyo yapmasına izin verilir.

Ameliyat yerindeki dikişler alındıktan sonra yırtığın büyüklüğüne, tipine ve onarım şekline göre ortopedi doktorunuz ve fizyoterapistiniz tarafından size önerilen hafif pasif egzersizlere başlayabilirsiniz. Kemik kalitesi kötü olan ve çok büyük yırtığı olan bazı hastalarda ise bu tip pasif egzersizlerin 6. haftaya kadar ertelenmesi gerekebilir.

Omuz kapalı rotator manşet yırtığı onarım ameliyatı sonrası 6. haftada, hastalar fizik tedavi ve rehabilitasyon programına alınırlar. Bu süreçte hastalar omuz eklem hareketini arttırmak ve kaslarını güçlendirmeye yönelik yardımlı ve aktif egzersizler için cesaretlendirilir.

Her ameliyatta olduğu gibi artroskopik-kapalı rotator manşet yırtık onarım ameliyatları sonrası bazı istenmeyen durumlar gelişebilir. Göreceli olarak az oranda olsa da, bunlardan en sık görüleni hareket kısıtlılığıdır. Ameliyat sonrası hareket kısıtlılığı bazen 6. aya kadar devam edebilir. Kapalı rotator manşet yırtık onarım ameliyatlarından 6 aydan sonra halen belirgin hareket kısıtlılığı devam ediyorsa, yine kapalı ameliyat yöntemleri ile sertleşmiş eklem kapsülü gevşetilerek, hareket açıklığı tekrar sağlanabilir.

Nadiren de olsa görülebilecek diğer bir komplikasyon yırtığın nüksetmesi, yani tekrar yırtık oluşmasıdır. Tekrar yırtık oluşma riski özellikle çok büyük çaplı, geç ameliyat edilmiş ve doku kalitesi düşük olan rotator manşet sorunlarında daha fazladır. Tekrar yırtık oluşması durumunda hastanın yeniden ameliyat olması gerekebilir. Eğer doku tekrar cerrahi onarıma uygunsa, tendon yeniden yerine dikilir. Tendon doku kalitesi çok kötü duruma gelmiş ise bacaktan alınan bir kas zarı omuza nakledilerek onarım sağlanabilir.