Virüsler.. Covid-19 salgını nedeniyle özellikle 2020 yılında tüm dünyanın en çok konuşulan ve merak edilen konularından biri oldu. Aslında keşfedildikleri günden beri virüsler sıra dışı özellikleri ile bilim dünyasının özel ilgi alanıdır. Öyle ki, virüslerin canlı mı cansız mı olduğu bile tartışma konusudur. Cansızdırlar, çünkü virüsler kendi enerjilerini üretemez ve yaşam faaliyetleri için konaklayacakları bir başka hücreye ihtiyaç duyarlar. Tam olarak cansız da değiller, çünkü kendilerine ait genetik bilgileri vardır ve bir konak bulduklarında çoğalabilirler.
Birçoğumuz virüsleri sadece hastalığa neden olan organizmalar olarak biliyoruz. Bakteriler, parazitler veya mantarlar gibi virüslerin de çeşitli hastalıklara yol açan bir çok türü olduğu doğrudur. Ancak hastalığa neden olmanın aksine hastalık ile savaşmamıza yardımcı olan bir virüs türü de vardır. Bunlar virüs dünyasının iyileri ‘’bakteriyofajlar’’dır.
Bakteriyofajlar (kısaca fajlar), bakterilere özgü olan ve onlara tutunup öldürerek ortamdan temizleyen virüs türüdür. Aslında bakterilere karşı savaşan fajlar, bakterilerin neden olduğu birçok hastalığa ve enfeksiyona karşı kullanılabilecek güçlü bir silahtır. Bakteriyofajların, sağlık alanında enfeksiyonlara karşı kullanılması fikri ilk olarak 1912 yılında mikrobiyolog Felix d’Herelle tarafından hayata geçirilmiştir. Şiddetli dizanterisi olan bir çocuğa bakteriyofaj uygulanmış ve uygulamadan sonra hastalık belirtilerinin yavaş yavaş düzeldiği görülmüştür.(1)
İlerleyen yıllarda bakteriyofaj tedavisi üzerine çalışmalar yapılmış olsa da bu çalışmalar daha çok İngilizce olmayan dillerde yazıldığı için Batı Avrupa ve Amerika’da bu tedavi yayılmamıştır. Daha sonra antibiyotiklerin yaygın olarak kullanılmaya başlanmasıyla birlikte bakteriyofaj araştırmaları gündemden düşmüştü. Ancak yıllar sonra antibiyotiklere karşı gelişen direnç nedeniyle antibiyotik tedavisi yetersiz kalmaya başlayınca, bakteriyofaj tedavisi konusundaki .alışmalar yeniden canlandı.
Bakteriyofaj tedavisi nedir ve bakterilere karşı nasıl işe yarar?
Bakteriyofajların yeryüzünde en çok bulunan organizmalar olduğu düşünülmektedir. Denizler, tatlı sular, toprak, bitkiler, hayvanlar ve hatta insanlarda bağırsak, akciğer, ağız, cilt gibi ortamlar da dahil… Yani bakteriyofajlar biz farkında olmasak bile doğal ortamda dengeyi sağlamak için bakterileri yok etmek üzere çalışıyorlar. Yapılan bazı çalışmalar bakteriyofajların doğal bağışıklık sistemimizin bir parçası olarak insan vücudunu istilacı bakterilerden koruyabileceğini gösteriyor.(2)
Bakteriyofaj Tedavi Merkezi’nde uygulanan bakteriyofaj tedavisi de doğal süreçte olduğu gibi aynı amaçla, enfeksiyona neden olan bakterileri vücuttan temizlemek için uygulanır. Hastada enfeksiyon oluşturan bakteri türüne karşı, laboratuvar ortamında özel olarak bakteriyofaj üretilir ve enfeksiyon bölgesine uygulanır (tedavi nasıl uygulanır). Bu bakteriyofajlar, bakterileri hedef alarak onları enfekte eder ve parçalanmalarını sağlar. Böylece enfeksiyon sebebini ortadan kaldırarak iyileşmeye destek olur. Önemli bir avantajı ise bakteriyofajların bakteriye özgü olmaları, yani insan hücrelerine zarar vermemeleridir. Bakteriyofaj tedavisinin şimdiye kadar bilinen herhangi ciddi bir yan etkisi bulunmamıştır.(3)
Bakteriyofaj tedavisi ile diyabetik ayak yaraları, ortopedik implant enfeksiyonları, osteomiyelit (kemik enfeksiyonu) gibi durumlarda, özellikle uzun süredir geçmeyen ve antibiyotik tedavisinin yetersiz kaldığı enfeksiyonlara karşı oldukça başarılı sonuçlar alınmaktadır.
Bakteriyofaj Tedavisi
Bakteriyofaj tedavisinin kullanımı aslında eskilere dayansa da antibiyotiklerin yaygınlaşması nedeniyle faj tedavisi geri planda kalmıştır. Ancak günümüzde rollerin değiştiğini söyleyebiliriz. Başta Dünya Sağlık Örgütü (WHO) olmak üzere birçok sağlık kuruluşu antibiyotik direncine dikkat çekiyor ve antibiyotik çağının sona yaklaştığını ifade ediyor. 2019 yılında yapılan bir çalışmanın raporları, herhangi bir önlem alınmazsa 2050’ye kadar ilaç dirençli hastalıkların her yıl 10 milyon insanın ölümüne neden olabileceğini gösteriyor. Bu küresel çapta bir felaket anlamına gelir.(5)
On yıllardır antibiyotiklerin sık ve yanlış kullanımı, bakterilerin bu ilaçlara karşı direnç kazanmasına neden olmuştur. Bakteriler, antibiyotiklere karşı daha dirençli hale geldikçe, yeni antibiyotik bulma şansı azalmaktadır (6) Bu nedenle bakteriyel enfeksiyonlara karşı yeni tedavilere acil bir ihtiyaç oluşmuş ve 2000’li yıllardan itibaren bakteriyofaj tedavisi bir anlamda ‘’yeniden keşfedilmiştir.’’
Antibiyotiklerle kıyaslandığında bakteriyofaj tedavisinin birçok avantajı olduğu söylenebilir. Antibiyotikler bakterileri hedef alırken çoğunlukla insan vücudundaki normal florayı da etkiler. Bakteriyofajlar ise oldukça spesifiktir, yani sadece hedeflediği bakteri türüne etki eder. Böylece yan etkilerin oluşma riski de azalır. Uzun süreli antibiyotik kullanımının neden olabileceği bağırsak bozuklukları, alerjiler, karaciğer üzerine olumsuz etkileri düşünüldüğünde bakteriyofajların şimdiye kadar ciddi bir yan etkisi tanımlanmamıştır. Bakteriyel enfeksiyonların tedavisinde en önemli ve hayati engel antibiyotik direncidir. Bakteri, ilaca karşı direnç geliştirdiğinde tedavi son derece zorlaşır. Bakteriyofaj tedavisinde ise bakteriler bir faja karşı direnç geliştirse bile, yeni bir bakteriyofaj bulmak her zaman mümkün olmaktadır.
Bu tedavi yönteminin geliştirilmesi ve yaygınlaşması için çalışmalar devam etse de, günümüzde bakterilerin neden olduğu birçok enfeksiyona karşı bakteriyofaj tedavisinin başarılı sonuçlar verdiği bilinmektedir. Her tedavi gibi faj tedavisi de uzmanlık ve deneyim isteyen bir yöntemdir. Dünyada sayılı yerde yapılan bu tedavi, merkezimizde diyabetik ayak yaraları, ortopedik implant enfeksiyonları, osteomiyelit (kemik enfeksiyonu) gibi enfeksiyonlara karşı başarıyla uygulanmaktadır.
Tüm dünyada virüs korkusunun yaygın olduğu bu günlerde, bazı virüslerin insanlık için son derece faydalı olabileceğini hatta hayat kurtarabileceğini hatırlamakta fayda var. Uzun süredir savaştığınız bir kemik enfeksiyonunuz olabilir. Umut veren yeni tedavi yöntemleri ile sorunlarınıza birlikte çözüm bulabiliriz.
Allah aşkına ben prostatit iltihabi hastasıyım tahlillerimde enterkok cıkıyor nasıl ulaşa bilirim ne olur yardım edin Allah rızası için
Merhaba Şükrü Bey, öncelikle geçmiş olsun. Size yardımcı olmak isteriz. Dilediğiniz zaman 0532 499 77 44 numaralı hattımızdan bizimle iletişime geçebilirsiniz. Sağlıklı günler dileriz…