Belde Kireçlenme: Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi

Kireçlenme denildiğinde akıllara ilk olarak kalça ve diz kireçlenmesi gelse de vücudumuzdaki diğer eklemlerinde de kireçlenme görülebileceği unutulmamalıdır. Lomber (bel) omurga bölgesindeki faset eklem kireçlenmesi de bunlardan biridir ve halk arasında “bel kireçlenmesi” olarak bilinmektedir. Bel ağrıların en yaygın nedeni disk dejenerasyonu olarak kabul edilse de bu konuda yapılan araştırmalar, bel ağrılarının % 15-45’inin bel kireçlenmesinden kaynaklandığının ve özellikle kadınlarda daha fazla görüldüğünün altını çizmektedir.

Eğer siz de bel ağrısı veya belinizden bacağınıza doğru yayılan ağrılardan şikâyetçiyseniz; Bel kireçlenmesi nedir? Belde kireçlenmesi belirtileri nelerdir? Belde kireçlenme neden olur ve bel kireçlenmesine ne iyi gelir? Sorularının cevaplarını yazımızın devamında bulabilirsiniz.

İçindekiler:

• Bel Kireçlenmesi Nedir?
• Belde Kireçlenme Belirtileri Nelerdir?
• Belde Kireçlenme Neden Olur?
• Bel Kireçlenmesi Nasıl Teşhis Edilir?
• Belde Kireçlenme Tedavisi: Bel Kireçlenmesine Ne İyi Gelir?

Bel Kireçlenmesi Nedir?

Bel kireçlenmesi, en basit tanımı ile belde iki omur arasında ve faset eklemlerindeki yıpranma ve aşınma sonucu oluşan kireçlenmedir.

Omurun arka kısmında bulunan faset eklemler, omurganın her katmanında sağ ve sol tarafta bulunmaktadır ve omurların birbiri ile arasındaki bağlantıyı sağlamaktadır (Resim 1). Bu eklemlerin temel işlevi ise; omurganın eğilme, bükülme hareketleri sırasında stabilizasyonunu sağlamak ve omurga gövdelerinin kaymasını engellemektir.

Ancak faset eklemler arasında koruyucu yastık görevi gören kıkırdak doku aşındığında eklem aralığında oluşan daralma, eklemlerde hasara neden olmaktadır. Dejenere olan faset eklem, oluşan kıkırdak kaybını telafi etmek için dışarı doğru büyüyerek “osteofit” denilen yeni dikensi kemik çıkıntıları oluşturmaktadır.

Genellikle faset eklemdeki kireçlenme ile beldeki omurlar arasındaki eklemde daralma ve kireçlenme birlikte görülür. Ve bel bölgesinde oluşan tüm bu değişiklikler “bel kireçlenmesi” olarak ifade edilmektedir.

Belde Kireçlenme Belirtileri Nelerdir?

Belde kireçlenme belirtileri, rahatsızlığın şiddetine göre farklılık göstermektedir. Ancak bel kireçlenmesinin en tipik belirtisi eklemlerde ağrı ve sertliktir. Bu ağrılar, belden tek veya iki taraflı olarak; kalçaya, uyluğa, kasıklara ve bacağa doğru yayılabilmekte olup karın ve/veya leğen kemiğine de yansıyabilmektedir. (Resim 2). 

Bel kireçlenmesine bağlı gelişen ağrılar genellikle; sabahları, uzun süre hareketsiz kaldıktan sonra, yoğun egzersiz sonrası, ayakta durmakla ve omurgayı geriye doğru döndürürken veya bükerken artmaktadır. Örneğin; araba kullanmak veya otobüs yolculukları gibi uzun süreli oturmalar ağrının artmasına neden olabilmektedir.

Ayrıca faset eklemde büyüyen kemik çıkıntılarının omurilikteki sinirlere veya sinir köklerine baskı yapması omurilik kanalının daralmasına yani kanal darlığına da neden olabilmektedir. Bu durumda ise belinizden kalçanıza ve kalçadan bacaklarınıza doğru yayılan ağrı (siyatik ağrı), karıncalanma veya uyuşma gibi belirtilerde görülebilmektedir. Bu nedenle belde kireçlenme belirtilerinin erken dönemde fark edilmesi oldukça önemlidir.

Belde Kireçlenme Neden Olur?

Belde kireçlenmeye neden olan çeşitli faktörler bulunmaktadır. Bunlar:

Yaş

Bel kireçlenmesinin en önemli nedenlerinden biri yaş ilerlemesine bağlı olarak zaman içerisinde eklemlerdeki kıkırdak dokunun aşınmasıdır. Bu nedenle bel kireçlenmesinin özellikle 40 ila 70 yaş arasındaki kişilerde görülme olasılığı daha fazladır.

Disk Dejenerasyonu

Belde kireçlenme, omurlar arasındaki disk yüksekliğinin azalmasından (disk dejenerasyonu) kaynaklı olarak da görülebilmektedir. Disk yüksekliğinin azalmasıyla birlikte faset eklemlere binen yük artmaktadır. Bu durum ise eklemler arasındaki aralığın daralmasından kaynaklı olarak kıkırdak dokunun aşınmasına neden olmaktadır.

Travma ve Yaralanmalar

Faset eklemlerin hizalanma ve hareket şeklini değiştiren yaralanma ve zorlanmalar faset eklemlerde dejenerasyon ve kireçlenmeye neden olabilmektedir.

Obezite

Obezite yani şişmanlık ve karın bölgesinde yağlanma da bel kireçlenmesine neden olabilecek bir diğer etkendir. Bu konuda yapılan çalışmalar, özellikle karın bölgesindeki yağlanmanın bel kireçlenmesi riskini arttırdığını göstermektedir.

Postural Nedenler

Omurganın pozisyonuna göre diskin ve faset eklemlerin yük paylaşımları değişiklik göstermektedir. Ayakta dik dururken vücut ağırlığının %70’i omurlar arası disklere, %30’u ise faset eklemlere aktarılmaktadır. Ancak duruş bozukluğuna bağlı olarak faset eklemlere binen yükün artması sonucunda da kireçlenme görülebilmektedir.

Bel Kireçlenmesi Nasıl Teşhis Edilir?

Bel kireçlenmesinde görülen ağrılar diğer omurga dejenerasyonlarına bağlı gelişen ağrılarla benzer olabilmektedir. Ağrınızın kaynağının bel kireçlenmesinden kaynaklanıp kaynaklanmadığının belirlenmesi için doğru teşhis oldukça önemlidir.

Bel kireçlenmesi tanısı, hastanın tıbbi öyküsü ve fizik muayenesini içermektedir. Fizik muayenesi sonrasında ise tanıya yardımcı olmak için; Röntgen, Bilgisayarlı Tomografi (BT) ya da Emar-MR (Manyetik Rezonans Görüntüleme) gibi görüntüleme yöntemlerine başvurulacaktır.

Ayrıca ağrının nedeninin doğrulanması için çoğunlukla tanısal faset eklem bloğu enjeksiyonu uygulanmaktadır. Tanısal faset eklem bloğu enjeksiyonunda; beldeki sorunlu olan faset eklemine lokal anestezik ve kortizon içeren bir ilaç enjekte edilir. Enjeksiyonun faset eklemine doğru şekilde uygulanabilmesi için bu işlem floroskopi denilen bir röntgen cihazı yardımıyla gerçekleştirilmektedir.

Tanısal faset eklem bloğu enjeksiyonu sonrasında hastanın enjeksiyondan önce ve enjeksiyondan 20-30 dakika sonrasında oluşan ağrı düzeyi değerlendirilmektedir. Eğer enjeksiyon sonrası ağrı seviyesi azalıyorsa bu ağrının faset eklem kaynaklı olduğu doğrulanarak tedavi sürecine başlanmaktadır.

Belde Kireçlenme Tedavisi: Beldeki Kireçlenmeye Ne İyi Gelir?

Bel kireçlenmesi geri döndürülemez bir durumdur. Ancak bel kireçlenmesine bağlı görülen ağrıların ameliyatsız tedavi seçenekleri ile kontrol altına alınması mümkündür. Belde kireçlenme tedavisindeki ameliyat seçeneği ise genellikle kireçlenmenin neden olacağı diğer omurga hastalıklarında (kanal darlığı) değerlendirilmektedir.

Belde kireçlenme tedavisinde uygulanan yöntemler şunlardır:

İlaçlar

Belde kireçlenmeye bağlı gelişen ağrılar için; analjezik, steroid olmayan anti-inflamatuar ilaçlar, antidepresanlar veya kas spazmları için kas gevşeticiler reçete edilebilmektedir.

Fizik Tedavi ve Egzersiz

Fizik tedavi ve egzersizler bel kireçlenmesi ağrılarının tedavisinde oldukça etkilidir. Fizik tedavi ile hastanın; bel, bacak ve karın kaslarını güçlendirmeye odaklanılmaktadır.

Ayrıca; ağrılı eklemlere soğuk-sıcak uygulaması, duruş bozuklarının düzeltilmesi, omurganın aynı hizada tutulması ve egzersiz ile kilo kontrolünün sağlanarak faset eklemlerdeki yükün azaltılması da ağrıyı hafifletebilmektedir.

Faset Eklem Enjeksiyonları

Faset eklem enjeksiyonu, ağrılı eklem içine kortikosteroid ve analjezik maddesinin enjeksiyonunu içeren bir işlemdir. Doğrudan faset eklemine uygulanan enjeksiyonlar, bel ağrısını kısa süre içinde hafiflemekte ve birkaç ay boyunca rahatlık sağlayabilmektedir.

Ancak bazı durumlarda blokaj enjeksiyon direkt faset ekleme değil, ağrının hissedilmesini sağlayan sinir dalına uygulanmaktadır. Faset eklem enjeksiyonları ağrıların tekrar etmesi durumunda tekrar uygulanabilmektedir. Ancak kortizon kullanımı nedeniyle bir sene içerisinde uygulanacak enjeksiyon sayısı sınırlıdır. 

Radyofrekans Ablasyon (Faset Eklem Denervasyonu)

Faset eklemlerden kaynaklanan ağrıyı hissetmemizi sağlayan sinir “medial dal” olarak adlandırılmaktadır. Radyofrekans ablasyon yönteminde, ultrason veya floroskopi rehberliğiyle medial dallara ulaşılarak iğne ile elektrodlar ile radyofrekans akım uygulanmaktadır. Bu elektrotlar ile sinirlere kontrollü bir ısı uygulanarak sinir iletimi yani ağrı iletimi kesilmektedir.

Böylece eklemdeki sorunun neden olduğu ağrıyı artık hasta hissetmemektedir. İşlem süresi yaklaşık 25-30 dakikadır. Etkisi ise kişiden kişiye değişmekle birlikte ortalama 6 ay ila 1 yıl arasında sürmektedir.

Cerrahi Tedavi

İleri derece bel kireçlenmesine bağlı oluşan kanal darlığında ve ameliyatsız tedavi seçeneklerinin yeterli olmadığı durumlarda ise ameliyat seçeneği değerlendirilmektedir. Ameliyat seçeneği birçok hasta için endişe verici bir seçenek olarak görülmektedir. Ancak günümüzde dünyanın önde gelen kliniklerinde uygulanan yeni nesil robotik omurga cerrahisi ile hastaların ameliyat esnasında ve sonrasında yaşayacakları komplikasyonların önüne geçilmesi mümkündür.

Dünyada bel kireçlenmesi tedavisinde ağrıyı azaltmak için uygulanmakta olan en etkili yöntem, faset eklem denervasyonu olarak da bilinen radyofrekans ablasyondur. Bu tedavi seçeneği özellikle faset eklem blokajının olumlu sonuç verdiği hastalarda uygulanmaktadır. Ancak siz de bel kireçlenmesi nedeniyle günlük hayatınızı zorlaştıran ağrılar yaşıyorsanız, sizin için en uygun tedavi seçeneğinin hangisi olduğu, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon veya Ortopedi ve Travmatoloji uzmanı doktorunuz tarafından belirlenecektir.

Bel kireçlenmesi tanı ve tedavisi hakkında daha detaylı bilgi almak için bizimle iletişime geçebilir ve uzman görüşü almak için yakın zamanda çektirdiğiniz Röntgen veya Emar-MR (Manyetik Rezonans Görüntüleme) görüntülerini bize gönderebilirsiniz