Yaşamınızı sağlıklı şekilde sürdürmek için birçok önlem alıyor olabilirsiniz. Ama tüm önlemlere rağmen vücut ağrıları yaşıyor, kendinizi sürekli yorgun, uykusuz, mutsuz mu hissediyorsunuz? Vücudumuzun ihtiyaç duyduğu vitaminlerden biri olan, adını sıklıkla duyduğumuz ve sağlığımız için oldukça önemli olan D vitamini eksikliğiniz olabilir! Özellikle son zamanlarda Covid-19 ve D vitamini faydası en merak edilen konulardan biri oldu.
D vitamininin koruyucu etkilere sahip olduğu ve eksikliğinin Covid-19 için risk olabileceği belirtildi. Sadece Covid-19 için değil birçok duruma karşı vitaminler insan sağlığında önemli yer tutmakta. Gelin şimdi; D vitamininin görevi nedir, D vitamini içeren besinler neler, D vitamini eksikliğinin belirtileri nelerdir gibi soruların cevaplarını verelim! D Vitamini Nedir? Tıp dilinde kalsiferol denilen, yağda çözünen, karaciğerde ve yağ dokuda depolanan vitamin çeşitlerinden biridir. Güneşten ve besinlerden alınan D vitamini; insanlarda, anne karnında gebelik ile başlayan ve yaşam boyu devam eden, sağlıklı bir vücut gelişimi, büyüme ve bakım için büyük önem taşımaktadır.
D Vitaminin Faydaları Nelerdir?
- Kasları ve kemikleri korur.
D vitaminin faydalarından biri kemik ve kas sağlığını korumasıdır. Diş ve kemik sağlığı açısından son derece önemlidir. Kemiklerin kalsiyum birikimi ile sertleşmesi D vitamini ile gerçekleşmektedir. Halk arasında kemik erimesi olarak bilinen fakat gerçekte kemikte erimenin olmadığı sadece kemikte kalsiyum düzeyinin azaldığı ve kırılganlığının arttığı osteoporozu önlemektedir. 40.000 yaşlı bireyle yapılan bir çalışmada, yüksek D vitamini takviyesinin kalça ve omurga dışı kırıkları %20 oranında azalttığı bulunmuştur. D vitamininin faydaları ayrıca şöyledir:
- Diyabete karşı korur.
- Bağışıklık sistemini korur.
- Kalp sağlığını korur.
- Hücre bozulmasını kontrol eder. Kansere neden olan kontrolsüz hücre çoğalmasını engeller.
- Ayrıca geçirilen ameliyatlar sonrasında başta bağışıklık sistemi ve kas-kemik sağlığı olmak üzere diğer faydaları bakımından da D vitamini takviyesi çok önemlidir.
- Depresyon, Alzheimer, Parkinson gibi hastalıklara karşı koruyucudur.
2006 yılında 80 yaşlı katılımcı üzerinde yapılan bir çalışmada en düşük D vitamini seviyelerine sahip olanların depresyona 11 kat daha yatkın olduğunu bulunmuştur. D Vitaminin Eksikliği Başta Osteoporoz Olmak Üzere Birçok Hastalığa Neden Oluyor! D vitamini eksikliği, vücudun tüm sistemlerini etkilemekte ve pek çok hastalığa davetiye çıkarmaktadır.
Vücuttaki düşük D vitamini seviyesi; vücudumuzun kalsiyum emiliminden sorumlu, kalsitriol isimli hormonu üretemediği anlamına gelmektedir. Düşük kalsiyum emilimi halk arasında kemik erimesi olarak bilinen osteoporoz riskinin artmasına yol açar. Şeker ve kalp hastalıkları Şeker hastalığı, felç, kalbe bağlı ölüm riski, yüksek tansiyon gibi sorunlar da D vitamini eksikliğinin yol açabileceği sağlık sorunları arasında yer almaktadır. Kanser D vitamini eksikliği kanser oluşumunu tetikleyebilir. Meme kanserine yakalanmış ve D vitamini değeri yüksek olan kadınların, bu değeri daha düşük olanlara göre yaşam süreleri daha uzundur. Yapılan araştırmalara göre D vitamini eksikliği meme kanseri dışında akciğer, kalın bağırsak ve prostat kanseri riskini de artırmaktadır.
D Vitamini Eksikliğinin Belirtileri
D vitamini eksikliği belirtileri farklı şekilde ortaya çıkabilmektedir. Burada önemli olan detay, kişilerin kendilerini izlemesi ve gerekli önlemleri almasıdır. D vitamini eksikliği belirtileri aşağıdaki şekilde sıralanabilir:
- Genel vücut ağrısı
- Yorgunluk
- Yürümekte zorlanma (denge problemi)
- Kemik ağrısı
- Kuvvet kaybı
- Saç dökülmesi
- Baş ağrısı
- Depresyon
- Değişken ruh hali
- Uykusuzluk
- Eklemlerde ve parmaklarda ağrı
- Gözaltı morlukları
Aşırı terleme, kilo vermekte güçlük çekme, sürekli üşüme gibi durumlar da D vitamini eksikliğinin belirtileri arasındadır. Vücudumuzdaki D Vitaminini Nasıl Arttırabiliriz? D vitamini %90 oranında ciltte güneş ışığıyla sentezlenirken %10 oranında D vitamini içeren besinlerden alınır.
D Vitamini = Güneş Işığı Vitamini Diyebilir Miyiz?
Evet, diyebiliriz. Vücudun ihtiyacı olan D vitaminin en önemli kaynağı güneş ışınlarıdır. Bunun için cildin doğrudan güneş ışığı görmesi gerekmektedir. D vitaminin başlıca kaynağı güneş olmasına karşın, modern yaşam tarzımızda güneşten kaçan bir hayat tarzı ne yazık ki gelişmiş durumdadır. Yapılan çok merkezli çalışmalarda toplumun %50’sinde, çocukluk grubunda ise %70’lere varan oranlarda vitamin D düzeyleri düşük çıkmıştır.
Güneş Koruyucu Kremlerle ve Kıyafetlerle D Vitamininin Vücudumuza Girmesine Engel Oluyoruz!
Kıyafetlerin üzerinden ya da camların arkasından güneş almak D vitamini eksikliğini giderme konusunda etkili değildir. Aynı şekilde güneşlenirken kullanılan 20 faktör ve üzeri güneş kremleri de ciltte D vitamini yapımına engel olmaktadır. Özellikle sıcak yaz günlerinde öğlen güneşine uzun süre maruz kalmanın negatif etkileri olabileceği için sabah ve öğleden sonraki saatlerde gün ışığına çıkmak iyi olacaktır. Güneş ışığı gereksinimi, kişilerin ten rengine, yaşına ve güneşlenme şekline göre değişiklik gösterebilir. Bu konuda yapılan son çalışmalar göstermiştir ki tüm yaş gruplarında haftada en az iki kere öğlen saatlerinde kollar açık şekilde 30 dakika güneşlenme D vitamini sentezi için en uygun güneşlenme şeklidir.
D Vitamini İçeren Besinler
D vitamini içeren besinler bulunmasına rağmen esas kaynak güneştir. Yeterli güneş ışığı alamadığımız durumlarda D vitamini içeren besinler ve takviyeler bir katkı sağlayabilir. D vitamini içeren besinler şunlardır;
- Yağ bakımından zengin olan balık çeşitleri (somon, uskumru, ton balığı, sardalye)
- Süt ve süt ürünleri
- Yumurta
- Portakal suyu gibi doğal meyve suları
- Tavuk ciğeri
- Balık yağı
- Tahıl ürünleri
- Yonca
- Isırgan otu
- Maydanoz
Peki Bazı Ülkelerde Süt Ürünlerinin D Vitamini İçerdiğini Biliyor Muydunuz?
Daha önce de söylediğimiz gibi D vitamini, kalsiyum emilimi için gerekli olan kemik sağlığında önemli bir rol oynar. Bildiğimiz kadarıyla, süt ürünlerinin bir kısmı birkaç ülkede D vitamini ile takviye edilmektedir. D vitamini takviyeli süt ürünlerinin D vitamini alımına katkısını araştıran bir çalışmada süt ürünlerinin D vitamini alımına önemli ölçüde katkıda bulunduğu ortaya koyulmuştur. İçermiş olduğu ilave D vitamini sayesinde kalsiyumun emilimi artar. Ülkemizde de bazı markaların D vitamini içerikli süt ürettiğini ve sattığını bilmenizi istiyoruz.
D Vitamini Değerini Öğrenmek
Evet, farkındayız; D Vitamini eksikliğinin bazı belirtileri pek çok hastalığın belirtileri ile aynı. Bu nedenle, tanı konulması için test yaptırılması şart! Vücudunuzda yeterli miktarda D Vitamini olup olmadığını öğrenmek için “25-hidroksi Vitamin D” değerinize bakılması gerekir. Diğer bir deyişle, basit bir kan testi sayesinde D vitamini değerinizi öğrenebilirsiniz.
D Vitamini Eksikliğinin Tedavisi Nedir?
Yapılan kan testinin ardından D vitaminin vücudunuzda eksik olduğu görülmüşse endişelenmeyin. D vitamini takviyesi (d vitamini ilaçları) almadan önce mutlaka doktora danışılmalı ve kişiye uygun D vitamini eksikliği tedavisi yapılmalıdır. Günlük ihtiyacı karşılayamayanlara ağızdan tedavi önerilmektedir. Daha yüksek dozlu D vitamini takviyeleri kalçadan enjeksiyonla uygulanabilmektedir. Yapılan araştırmalara göre D vitamini hapı ya da D vitamini damlası yağlı yemeklerle alındığında vitaminin emilimi daha fazla olmaktadır.
D Vitamini ve Covid 19 İlişkisi
D Vitamini COVİD-19’a Yakalanma Riskini Azaltıyor!
Yapılan çalışmalar D vitamini ve Covid-19 arasında bir ilişki olduğunu gösteriyor. Bir çalışma, muhtemelen D vitamini eksik olan kişilerin, COVID-19 testinin pozitif olma riskinin, yeterli D vitaminine sahip hastalara göre 1,77 kat daha fazla olduğunu bulmuştur. Bir başka çalışmada COVID-19 teşhisi konan 235 yatan hasta üzerinde araştırma yapılmıştır. Sonuç olarak, yeterli D vitamini seviyelerinin ölüm oranı gibi birçok faktör üzerinde olumlu etkileri olduğu gösterilmiştir.
Ortalama D vitamini seviyeleri ile COVID-19 vakalarının sayısı ve ölümler arasında negatif ilişki birçok Avrupa ülkesinde gözlenmiştir. Bu nedenle, bu veriler yeterli D vitaminine sahip olmanın yalnızca COVID-19’a yakalanma şansınızı düşürmediğini, aynı zamanda hastalanırsanız, hastalığın olumsuz sonuçlarını da azaltabileceğini göstermektedir.
D vitamini ve Covid-19 arasındaki ilişkiyi araştıran bir başka çalışmada, farklı Avrupa ülkelerinin toplulukları arasındaki ortalama D vitamini seviyeleri incelenmiştir. Bir ülkenin ortalama D vitamini seviyesi ne kadar yüksekse, o kadar az COVID-19 vakası ve COVID-19’dan ölümü olduğu sonucuna varmışlardır.
Almanya’da Heidelberg Tıp Üniversitesi Hastanesi’nde 18 Mart ve 18 Haziran 2020 tarihleri arasında yapılan bu çalışmada, D vitamini eksikliği ile COVID-19’un ciddiyeti / ölüm oranı arasında bir ilişki olduğunu göstermek amaçlanmıştır.
Yapılan birçok çalışmada D vitamini desteğinin solunum yolu enfeksiyonlarına ve COVID-19’a karşı koruyucu etkileri olduğu gösterilmiştir. D vitamini eksikliği riskiniz varsa veya yapılan testler sonucu D vitamini eksikliği tespit edilmişse doktor önerisiyle D vitamini takviyesi almak düşünülebilir.
Bulunduğumuz bu zorlu süreçte D vitamini değerlerimizi kontrol etmeli, eksikliği durumunda uzman doktorlarımızdan yardım alarak kişiye özgü bir tedavi planı oluşturulmalıdır.
Unutmayın, vücudunuzdaki D vitamini yetersizliği başta COVID-19 ve kemik rahatsızlıkları olmak üzere birçok hastalığa yakalanma ihtimalini artabilir!
Teşekkürler