Dirsek Kırığı: Alçı ve Ameliyat Tedavisi

Dirsek eklemi kolun istenilen şekilde hareket etmesi için kilit bir rol oynamaktadır. Dolayısıyla dirsekte meydana gelebilecek her türlü kırık, çatlak ve çıkık kolun fonksiyonunu da doğrudan etkilemektedir. Dirsek kırığı, genellikle gençlerde travmalar sonucunda, yaşlılarda ise kemik erimesine (osteoporoz) bağlı olarak görülmektedir.

Dirsek, anatomik yapısından dolayı karmaşık bir eklemdir. Aynı zamanda damar ve sinir yaralanmalarına da sebep olabileceği için dirsek kırığı tanı ve tedavisinin uzman bir doktor tarafından yapılması gerekmektedir. Siz de dirsek kırığınız için ne yapmanız gerektiğini merak ediyorsanız ya da dirsek kırığı ameliyatı olmak istiyor fakat karar veremiyorsanız yazımızı şimdi inceleyebilirsiniz.

• Dirsek Kırığı Nedir?
• Dirsek Eklemi Anatomisi
• Dirsek Kırığı Nedenleri
• Dirsek Kırığı Belirtileri Nelerdir?
• Dirsek Kırığı Nasıl Anlaşılır?
• Dirsek Kırığı Tedavi Yöntemleri
• Dirsek Kırığı Ameliyatı
  • Açık Redüksiyon ve İnternal Fiksasyon
  • Dirsek Artroplastisi
  • Dirsek Artrodezi
• Dirsek Kırığı İyileşme Süreci

Dirsek Kırığı Nedir?

Dirsek eklemini oluşturan bir ya da birden fazla kemikte meydana gelen kırıklar ve çatlaklar, dirsek kırığı olarak tanımlanmaktadır. Dirseğimiz, anatomik yapısı bakımından ve yumuşak dokular tarafından yeterince sarılıp korunmadığından, darbelere veya düşmelere karşı savunmasızdır.

Dirsek kırığının nasıl meydana geldiğini açıklamadan önce dirseğin anatomik yapısını incelemekte fayda vardır.

Dirsek Eklemi Anatomisi

Kolumuzdaki humerus, radius ve ulna kemiklerinin uç kısımlarının birleşmesiyle dirsek eklemimiz meydana gelmektedir. Bu kısımlar;

• Humerusun alt ucundaki medial ve lateral epikondiller (distal humerus) kısımlar,
• Radiusun üst ucundaki radius başının yuvarlak kısmı,

Ulnanın üst ucundaki ve dirseğe yuvarlak yapısını veren olekranon kısmı şeklinde sıralanabilir.

Kolumuzun; kıvırma(fleksiyon), düz uzatma(ekstansiyon), içe döndürme (pronasyon) ve dışa döndürme (supinasyon) hareketleri, dirseği oluşturan kemikler arasında yer alan bağlantı noktaları (radyohumeral, ulnohumeral, proksimal radyoulnar) sayesinde gerçekleşmektedir. Olekranon yani dirseğin uç kısmını oluşturan bölüm ise kavrayıcı anatomik yapısı sayesinde bu hareketlerin gerçekleşmesine alan sağlamakta ve dirsek hareketleri için bir dayanak görevi görmektedir.

Dirsek Kırığı Nedenleri

Dirsek kırıkları; dirseğin üzerine düşme, sert bir şeyden direkt darbeye maruz kalma, düşmeye karşı korunmak için dirsek sıkıca tutularak uzatılmış bir kolun üzerine düşme gibi nedenler sonucunda meydana gelebilmektedir.

Dirsek Kırığı Belirtileri Nelerdir?

Dirsek kırığı ilk önce şiddetli ağrı ve kolu hareket ettirememe belirtileriyle kendini göstermektedir. Kırığın meydana geldiği ve etkilediği bölgeye göre ek belirtiler görülebilmektedir. Dirsek kırığı;

• Dirsek etrafında şişme ve morluklar,
• Kırığın sinire denk gelmesi durumunda parmaklarda hissizlik,
• Dirsek kırığı sonrası kolu tam açamama ve hareket sırasında dirsek eklem ağrısı,
• Radius baş kırığından sonra özellikle ön kolu döndürmede zorlanma,
• Dirsek ekleminde gevşeklik veya dengesizlik hissi,
• Nadir de olsa, parçalı kırıkların cildi kesmesi ile oluşan açık kırıklar şeklinde kendini göstermektedir. Dirsek kırıklarında morluklar bazen omuza doğru çıkabilmekte veya ön koldan el bileğine doğru inebilmektedir.

Dirsek Kırığı Nasıl Anlaşılır?

İlk aşamada hastanın şikâyetleri ve belirtileri değerlendirildikten sonra kolun kapsamlı bir fiziki muayenesi yapılmaktadır. Daha sonra dirseğin detaylı incelemesi için röntgen çekilmektedir. Belirtilerin durumuna göre doktorunuz; omuz, ön kol, el- el bilek röntgeni de isteyebilmektedir.

Her dirsek kırığı için uygulanacak tedavi, kırıkların parçalanma durumuna ve konumuna göre sınıflandırma yapılarak uygulanmaktadır. Dirsek kırığı parçalanma durumu için sıklıkla Mayo sınıflandırma yöntemi kullanılmaktadır. Sınıflandırma; Tip I, Tip II ve Tip III grupları altında incelenmektedir;

Tip I, ayrılmamış kırıklardır. Genellikle çatlaklar halinde meydana gelmektedir.

Dirsek çatlağı, kemik kırılma noktasına gelmeden önce görülmektedir yani kemikte yapısal bir bozukluk vardır fakat parçalar kemikten ayrılmaz. Kısa süreli atel kullanımı gerektirebilmektedir.

Tip II, ayrılmış kırıklardır. Hafif çıkıklı küçük kemik parçaları veya tek kemik kırığı şeklinde meydana gelebilmektedir.

Radius başı kırığı ile birlikte hafif çıkık durumu da söz konusu olduğunda, 1 ila 2 hafta dirsek askısı veya atel kullanımı ile nazik eklem hareket egzersizleri önerilmektedir.

Tip III, stabil olmayan kırıklardır, yani tek kırık veya parçalı kırıklar kemik hattının tamamen dışına çıkmaktadır. Genellikle stabil olmayan dirsek kırıklarına bağ, damar veya sinir dokusu hasarları gibi diğer yaralanmalar da eşlik etmektedir.

Dirsek kırıklarını; olekranon, radius başı ve distal humerus kırıkları olarak üç bölgede inceleyebiliriz. Dirsek ekleminin dayanak görevi görmesi ve birden fazla kemiğe bağlı olarak hareket etmesi, dirsek eklemi dışındaki kırıkların da dirseği etkilemesi anlamına gelmektedir. Bu yüzden kırıklar, ekleme yakınlığına göre de kendi içlerinde eklem dışı kırıklar ve eklem içi kırıklar olarak değerlendirilmektedir.

Olekranon Kırıkları

Olekranon kırıklarının tümü eklem içi kırıklar olup bu kırıkların %85’i Tip II kırıklardır. (Resim 2). Olekranonun cilt tabakasının hemen altında bulunması, açık kırık durumlarında hem kemiğin hem de cildin enfeksiyon riskine karşı dikkatle incelemesini gerektirmektedir.

Radius Başı Kırıkları

Radius başı kırıkları dirsek yaralanmalarının %20’sini oluşturmaktadır. Kadınlarda erkeklerden daha çok olmak üzere, genellikle 30- 40 yaş grubundaki bireylerde görülmektedir. Ayrıca dirsek çıkıklarının çoğu radius kırıkları ile sonuçlanmaktadır.

Distal Humerus Kırıkları

Dirsek çevresi kırıklarının yaklaşık %30’unu ve yetişkinlerde görülen kırıkların %1-7’sini oluşturmaktadır. Hafif çatlaklar halinde görülebiliyorken parçalı kırıklar halinde de meydana gelebilmektedir. Distal humerus kırıkları arasında en yaygın görüleni interkondiller kırıklardır.

Distal humerus dirsek kırıklarına sinir yaralanmaları da eşlik edebilmektedir. En sık, median sinirin anterior interosseöz dalı (AIN) yaralanmaktadır. Bunu radyal ve ulnar sinir yaralanmaları izlemektedir. Sinir yaralanmaları genellikle 5–6 ay içinde kendiliğinden düzelmektedir.

Dirsek Kırığı Tedavi Yöntemleri

Dirsek kırıklarının tedavisi zordur; çünkü kırıklar birçok parçaya ayrılabilir ve bu parçalar aynı zamanda kasların, sinirlerin ve diğer yumuşak dokuların zarar görmesine neden olabilir. Bu durumda eklem yüzeyleri mükemmel bir şekilde restore edilmelidir. İlgili yumuşak doku yaralanmaları saptanarak uygun şekilde yönetilmelidir.

Dirsek Kırığında Alçı ve Atel Tedavisi

Tüm kırıkların tedavisinde amaç, kırıkların bir araya getirildikten sonra iyileşene kadar sabit tutulmasıdır. Bu işlem dirsek kırığında; dirseği destekleyecek askılar, ateller ve alçı tedavisi yardımıyla yapılmaktadır. Peki, dirsek kırığında atel mi yoksa alçı mı kullanmak daha iyidir? Alçı olmadan kırık iyileşir mi?

Ateller kırıkların iyileşmesinde alçı kadar destek sağlamamaktadır, fakat alçıların aksine ateller dirsekteki şişliğe göre ayarlanabilmektedir. Hangi tür desteğin dirsek kırığına iyi geleceğini Ortopedi ve Travmatoloji doktorunuz muayene ve tetkiklerinize göre karar verecektir.

Dirsek Kırığında Alçı Kullanımı

Her atel ve alçı en iyi desteği sağlamak için kişinin koluna uygun olacak şekilde yapılmaktadır. Alçı ilk yapıldığında, dirsek kırığı etrafındaki şişlik nedeniyle sıkışma hissedilebilmektedir. Şişliğin inmesine yardımcı olmak için dirseğin kalp seviyenizden daha yüksekte olacak şekilde, yastıkların üzerine koymak ve 2 saatte bir 15-20 dakika buz torbası ile soğuk uygulama yapmak şişliğin azalmasına yardımcı olacaktır. Soğuk uygulama sırasında alçının kuru kalmasına dikkat edilmelidir.

Dirsek Kırığı Ameliyatı

Dirsek kırığı tedavisinde en önemli nokta ayrılma ve parçalanmadır. Kırığın durumuna bağlı olarak gerçekleştirilecek dirsek kırığı ameliyatında uygulanacak yöntemler de farklılık göstermektedir. Dirsek kırıklarında uygulanan farklı cerrahi yöntemler şu şekildedir;

Açık Redüksiyon ve İnternal Fiksasyon

Kırık parçalarının doğal konumuna getirilmesi ve sonrasında; çivi, plaka ve vidalar yardımıyla sabit tutulması işlemini içermektedir. Bu işlem en fazla distal humerus kırıklarında kullanılmaktadır. Bu cerrahi işlem sırasında kırığın tipine bağlı olarak şu yöntemler kullanılabilmektedir;

Osteotomi

Distal humerus kırığının tipine bağlı olarak ameliyat sırasında osteotomi yapılabilmektedir. Yani cerrah, distal humerus kırık parçalarını daha iyi görebilmek için olekranon kemiğini keser ve sonrasında tekrar çivi ve vidalar yardımıyla doğal konumunda sabitler.

Kemik Grefti (Kemik Aşılama)

Ezilmiş ve kullanılamaz hale gelen kemik parçalarının yerini doldurmak için kullanılan yöntemdir. Kemik parçası; bir donörün leğen kemiğinden (allogreft) veya hastanın kendi vücudundan kemik parçası (otogreft) alınarak ya da sentetik bir malzeme kullanılarak uygulanmaktadır.

Ulnar Sinir Yerleşimi

Distal humerus kırıklarındaki çoğu cerrahi işlemde, işlem sırasında hasarı önlemek için ulnar sinir dikkatlice kenara çekilerek korumaya alınır. Ameliyat bittiğinde ise sinir yerine getirilmektedir.

Dirsek Artroplastisi

Eklemde ciddi hasarın görüldüğü dirsek kırıklarında, ameliyatla hasarlı kısımlar tamamen çıkarılabilmektedir. Dirsek ekleminin görev görmesi için bu kısımların yerine metal veya plastik implantlar yani protez parçaları yerleştirilmektedir. Distal humerus kırıklarında, kırık kemik parçaları çıkarıldıktan ve yerine implantlar yerleştirildikten sonra, başını olekranonun oluşturduğu ulna kemiğine de implant takılmaktadır. Bu implant iki kemik arasında menteşe görevi görerek dirseğe hareketli eklem özelliğini geri kazandırmaktadır.

Dirsek Artrodezi

Genç ve günlük hayatta sıklıkla hareket halinde olan aktif bireylere artroplasti yerine dirsek artrodezi uygulanabilmektedir. Bu işlemde implantlar yerine humerusa ve olekranona plakalar ve vidalar yerleştirilerek iki kemiğin birbiri ile kaynaşarak bütünleşmesi amaçlanmaktadır. Bu durumda dirsek eklemi, kolu kıvırma ve uzatma özelliğini yitirir; fakat içe-dışa döndürme işlevi devam etmektedir.

Dirsek Kırığı İyileşme Süreci

Dirsek kırığının iyileşme süreci kırığın tipine göre birkaç hafta ya da ay sürebilmektedir. Bu süreçte doktorunuz iyileşme durumunuzu gözlemlemek için düzenli röntgen isteyecektir.

Dirsek kırığının iyileşme sürecinde en az 6 hafta boyunca ağır objeler kaldırmak ve kolun sürekli kullanımı önerilmemektedir. Artroplasti işlemi geçirmiş hastalar için ise ağır kaldırmama kuralı hayatları boyunca geçerli olabilmektedir.

Hastalar, kırık tedavisinden sonra ilk birkaç gün veya hafta dirsek eklem ağrısı hissedebilir. Ağrının şiddetine göre doktorunuz opoid gibi ağrı kesiciler yazabilmektedir.

Dirsek Kırığı İyileşme Belirtileri

Dirsek kırığında iyileşme belirtileri başta, dirsekte ağrı ve şişliğin kaybolmasıyla kendini göstermektedir. Fakat bu belirtiler dirsek kırığının tamamen iyileştiği anlamına gelmez. Doktorunuz aksini söylemedikçe alçı kullanımına devam etmeniz ve alçıya herhangi bir müdahalede bulunmamanız gereklidir.

Dirsek Kırığında Dikkat Edilmesi Gerekenler

Dirsekte meydana gelen kırıklar dirsek çıkığına ya da dirsek çıkıkları kırıklara sebep olabilmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken, tedavi sürecine kadar ve tedavi sırasında kolun ve dirseğin fazla hareket ettirilmemesidir.

Dirsek Kırığı Sonrası Fizik Tedavi

Kolunuz alçıdayken ve alçıdan çıktıktan sonra hareket kısıtlılığı meydana gelmektedir. Bu nedenle alçı kullanırken parmakları hareket ettirme ve alçı sonrası hareket açıklığı egzersizlerini düzenli yapmanız önerilmektedir.

Kırığın gerçekleştiği bölgeye ve kırığın tipine göre hastaların çoğu normal aktivitelerine 4 ila 6 ay içinde başlayabiliyorken; tam olarak iyileşme süreci 2 seneyi bulabilmektedir. Bu süreçte doktorunuzun önereceği egzersizlere uymak ve ağır kaldırmaktan kaçınmak, iyileşme sürecini olumlu etkilemektedir.

Dirsek kırığıyla birlikte meydana gelebilecek damar, sinir, kas ve tendon (tenisçi dirseği gibi) yaralanmalarını da göz önünde bulundurarak en yakın zamanda tanı ve tedavi için hastanemize başvurabilirsiniz. Dirsek kırığı ameliyatı için uzman bir görüşten yardım almak istiyorsanız bizimle iletişime geçebilirsiniz.