Gut Hastalığı Nedir? Gut Diyeti Tedavisi Nasıl Uygulanır?

İçindekiler:

• Gut Hastalığı Nedir?
• Gut Hastalığı Neden Olur?
• Gut Hastalığı İçin Risk Altında Olabilirsiniz!
• Gut Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
• Gut Hastalığı Evreleri
• Gut Hastalığı Tanısı Nasıl Konur?
• Gut Hastalığı Tedavisi
• Gut Hastaları Ne Yememeli?
• Gut Hastaları Ne Yemeli?
• Gut Hastalığına Ne İyi Gelir

Gut Hastalığı Nedir?

Gut Hastalığı toplum arasında zengin hastalığı ya da padişah hastalığı olarak bilinir. Bu hastalığın yeme-içme alışkanlıkları sebebiyle meydana geldiği kanısı yaygındır. Ancak bilimsel olarak Gut hastalığı nedir? Gut hastalığı; ani ve şiddetli eklem ağrısına neden olan bir artrit (eklem iltihaplanması) türüdür.  Gut romatizma hastalığı sayılmasına rağmen sebep olduğu durumlar dikkate alındığında aslında bir metabolizma hastalığıdır.

Her insanın kanında belirli miktarda ürik asit bulunur. Normalde, ürik asit kanda çözünür ve böbreklerden idrara geçerek atılımı gerçekleşir. Ancak, vücut çok fazla ürik asit üretirse ürik asit kristalleri oluşabilir. Bu ürik asit kristalleri eklem içinde birikerek eklemlerde ağrıya, iltihaplanmaya ve şişmeye neden olabilir. Gut, çoğunlukla ayak başparmağını etkiler, ancak ellerde, bileklerde ve dizlerde de oluşabilir.

Gut atakları, yılda birkaç kez oluşabilir ve birkaç gün boyunca devam edebilir. Bu ataklar sırasında; ürik asit kristalleri kıkırdak, bağ ve yumuşak doku içinde birikebilir, deri altında tofüsler denilen şişlikler oluşturabilir ve böbrek hasarına neden olabilir. Erken teşhis, tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleri ile birlikte gut hastalığı, artritin kontrol edilebilir bir türüdür.

Gut Hastalığı Neden Olur?

Normal şartlar altında, vücuttaki atık maddeler (özellikle protein yapısındaki atıklar) ürik aside çevrilerek vücuttan uzaklaştırılır. Vücutta belirli enzimlerin eksikliği, ürik asidin atılımında yaşanılan problemler ya da ürik asidin çok fazla üretilmesi, kanda ve vücutta ürik asit birikmesine neden olur. Biriken ürik asit, dokulardan sızarak eklem içinde ve çevresindeki yapılarda birikir. Eklemlerde biriken ürik asit, bu bölgelerde iltihaplanmaya neden olur ve bu durum eklemde sıvı artışına, hareket kısıtlıklarına ve ağrılara yol açar.

Gut, kanda yüksek düzeyde ürik asit bulunduğunda görülür. Ancak; kanınızda ürik asit olması, gut hastası olduğunuz anlamına gelmez. Kan dolaşımında belirli seviyelerde ürik asit olması normal ve sağlıklı bir durumdur.

Gut Hastalığı Riskini Arttıran Faktörler

Vücudunuzda yüksek düzeyde ürik asit bulunuyorsa, gut hastalığı geliştirme riskiniz daha yüksektir. Vücudunuzdaki ürik asit seviyesini artıran faktörler genellikle şunlardır:

Yemekler, diyet

Et ve deniz ürünleri açısından zengin bir diyet ile beslenmek ve meyve şekeri (fruktoz) ile tatlandırılmış içecekler içmek, vücuttaki ürik asit düzeylerini artırır ve bu da gut riskinin artmasına neden olur. Alkol tüketmek de gut hastalığı riskini artırır.

Obezite

Gut hastalığı riskini arttıran bir diğer durum da obezitedir. Fazla kilo nedeniyle vücut normal seviyesinden daha fazla ürik asit üretir ve böbrekler biriken ürik asidi yok etmekte daha çok zorlanır. Obezite, yüksek ürik asit seviyeleri ile doğrudan ilişkili bir durumdur. Ürik asit seviyelerindeki artışı önlemek için, doktorunuz kontrolünde kademeli bir kilo verme programı uygulayabilirsiniz.

Tıbbi Durumlar

Bazı hastalıklar ve tıbbi durumlar gut hastalığı riskini arttırmaktadır. Gut hastaları genellikle; diyabet, yüksek tansiyon, kalp hastalığı, böbrek hastalığı ve felç gibi diğer ciddi sağlık sorunlarına da sahip olma eğilimindedir.

Bazı İlaçlar

Yaygın olarak hipertansiyonu (yüksek tansiyon) tedavi etmek için kullanılan bazı ilaçlar ve düşük doz aspirin kullanımı da ürik asit seviyelerini artırabilir. Organ nakli geçirmiş kişilere reçete edilen ilaçların kullanımı da bir gut hastalığı risk faktörüdür.

Genetik

Ailenin diğer üyelerinde gut varsa, gut hastalığı geliştirme olasılığınız daha yüksektir.

Yaş ve Cinsiyet

Gut, erkeklerde daha sık görülür, çünkü kadınlar daha düşük ürik asit seviyelerine sahip olma eğilimindedir. Menopozdan sonra kadınların ürik asit seviyeleri erkeklerinkine yaklaşır. Erkeklerde 30-50 yaş arasında gut gelişme olasılığı daha yüksektir. Kadınlar genellikle menopozdan sonra gut hastalığı belirtileri gösterir.

Gut Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Gut hastalığı belirtilerinden en yaygını, bir veya birden fazla eklemde meydana gelen ani ağrı ataklarıdır. Diğer gut hastalığı belirtileri şunları içerebilir:

1. Şiddetli ağrı
2. Şişlik
3. Kızarıklık
4. Yanma hissi

Gut hastalığı belirtilerinin görüldüğü en yaygın bölge ayak başparmağının tabanındaki küçük eklemdir. Ayak bilekleri, dizler, bilekler, parmaklar ve dirsekler gut hastalığından etkilenebilecek diğer eklemlerdir. Yaşayan bazı kişilerde, akut (ani başlangıçlı) ağrı o kadar şiddetlidir ki, ayak parmağına hafif bir dokunuş bile şiddetli bir ağrıya neden olur. Bu ağrılı ataklar genellikle ilaçla veya ilaçsız olarak saatler veya günler içinde geçer. Nadir durumlarda haftalarca sürebilir. Gut hastalarının çoğu yıllar boyunca gut hastalığı belirtileri tekrarlayan nöbetler yaşarlar.

Gut Hastalığı Evreleri

Gut hastalığının çeşitli evreleri vardır. Bu evreler bazen farklı gut türleri olarak adlandırılır.

• Asemptomatik (Belirtisiz) Hiperürisemi: İlk gut atağından önceki dönemdir. Gut hastalığı belirtileri gözlenmez ancak kandaki ürik asit seviyeleri yüksektir ve ürik asit kristalleri oluşur.
• Akut Atak: Hastalığın aniden başlayan ve 5-10 gün süren evresidir. Eklemlerde kısa süreli şişmeler ve ağrılar gözlenir.
• İnterkritik Dönem: Hasta şikayetlerinin tamamen geçtiği evredir. Ancak bu evrenin hemen ardından tekrar şiddetli ataklar gözlenebilir.
• Kronik Tofüslü Gut: Ataklar arası zamanın giderek kısalması ve tedavi yapılmaması durumunda bir veya birden fazla eklemde gut hastalığı belirtileri, kalıcı şişlik, ağrı ve hareket kısıtlanması yaşanabilir. Hastalık ilerledikçe ürik asit eklemlerde ve çevresindeki dokularda fazlaca birikmeye başlar ve tofüs denilen şişlikler oluşturur. Tofüsler özellikle ayak başparmağın tarak kemiğinde, parmakların üstünde ve dirseklerin yanında ortaya çıkar. Bu birikintiler eklemde kalıcı hasara neden olabilir.

Gut Hastalığı Tanısı Nasıl Konur?

Gut hastalığı tanısı için ilk olarak kandaki ürik asit miktarına bakılır. Normal şartlar altında kanda ürik asidin kabul edilebilir düzeyi en yüksek 7 mg/dl’dir. Bu seviyenin üstünde ürik asit miktarı, gut hastalığını işaret edebilir. Sadece ürik asit miktarının yüksek olması, gut hastalığı tanısı için yeterli değildir. Tam kan sayımı ve romatoid faktör testi (RF) ve antinükleer antikor (ANA) gibi romatizmal testler yapılabilir. Bu testlerin yanı sıra, röntgen çekilmesi de eklemdeki şişliklerin görülmesini sağlar. Gut hastalığının kesin tanı konulması için, şişmiş ve ağrılı olan eklemlerden sıvı alınmalı ve ürik asit kristallerinin varlığı tespit edilmelidir.

Gut Hastalığı Tedavisi

Gut hastalığı tedavisinde, akut atakların arasındaki dönemlerde ve ataklar sırasında ayrı ayrı yöntemleri uygulanır. Akut gut hastalığı tedavisinde; ağrı kesici ilaçlar, kolşisin denilen ilaç ve steroidler (kortizon) kullanılmaktadır. Kandaki ürik asit seviyeleri aşırı yüksek ise idrarla ürik asit atımını artıran ilaçlar kullanılabilir. Ayrıca yeni atakların oluşmasını engellemek için, akut dönem geçtikten sonra ürik asit oluşumunu azaltan ve idrarla ürik asit atılımını arttıran ilaçlar da bulunmaktadır.

Akut dönemde hastaların bolca istirahat etmeleri önerilir. Fiziksel aktivite, atakların şiddetini artırabilir. Gut hastalığı tedavisinde iltihaplı eklemlere buz koymak; gut hastalığı belirtileri, ağrı ve şişliğin azalmasında etkili olabilir.

Gut tipik olarak ameliyatsız tedavi edilebilir. Ancak yıllar sonra bu durum eklemlere zarar verebilir, tendonları yırtabilir ve eklemler üzerindeki deride enfeksiyonlara neden olabilir. Gut hastalığı tedavisi mutlaka doktor kontrolünde yapılmalıdır.

Eklem sağlığında ve özellikle gut hastalığı beslenmesi oldukça önemli bir konudur. Vücut, birçok gıdada bulunan pürin adı verilen bir maddeyi parçaladıktan sonra ürik asit üretir. Gut hastalığı tedavisine yardımcı olabilecek şeylerden biri, besinlerle aldığımız pürin miktarını azaltmaktır. Özel bir gut hastalığı beslenmesi planı, gut hastalığını tamamen önlemese bile, iyi bir gut diyeti size yardımcı olabilir.

Gut Hastaları Ne Yememeli?

• Gut hastalığı beslenmesinde karaciğer, böbrek gibi sakatatlar ve sucuk, pastırma, sosis, salam gibi gıdalar yememelidir.
• Kırmızı et ve tavuk eti sınırlı miktarda ve yağsız olarak tüketilmelidir. Hamsi, sardalya ve kabuklu deniz ürünleri yüksek miktarda pürin içerir. Toplam kırmızı ve beyaz et tüketimi günlük 60 gram veya haftada birkaç gün 150 gram ile sınırlandırılmalıdır.
• Fazla yağ böbreklerden ürik asit atımını azaltır ve vücutta birikimine neden olur. Bu nedenle; gut hastalığı beslenmesinde yağlı etler, kızarmış yiyecekler, tam yağlı süt ürünleri, tereyağı, margarin, fazla yağ ve şeker içeren tatlılar ve diğer yüksek yağlı gıdalar tüketilmemelidir.
• Şeker veya yüksek fruktozlu (meyve şekerli) mısır şurubu ile tatlandırılmış içecekler hastalık riskini artırır. Yapılan bir araştırmada, fazla fruktoz tüketen kişilerin gut geliştirme riskinin %62 daha yüksek olduğu tespit edilmiştir.
• Bazı alkoller pürin bakımından yüksektir ve ürik asit seviyelerini yükseltebilir. Alkol ayrıca vücudun ürik asidin dışarı atımını engelleyen dehidrasyona (vücudun aşırı sıvı kaybetmesi) neden olur. Yapılan bir çalışma sonucunda alkol tüketiminin gut hastalığı riskinin artması ile ilişkili olduğu gösterilmiştir.

Gut Hastaları Ne Yemeli?

• Tüm meyveler genellikle gut için iyidir. Gut hastalığı beslenmesinde Kiraz, ürik asit seviyelerini düşürmeye ve iltihabı azaltmaya yardımcı olur ve yemeli.
• C vitamini ürik asit seviyelerini düşürür ve gut ataklarının önlenmesine yardımcı olabilir. Günde en az 500 mg C vitamini almak önemlidir.
• Gut hastalığı beslenmesinde patates, bezelye, mantar, patlıcan, kabak, enginar ve koyu yeşil yapraklı sebzeler dahil tüm sebzeler tüketilebilir.
• Tereyağı veya margarin yerine zeytinyağı, fındık yağı veya balık yağı gibi besinler eklem iltihabının azalmasına yardımcı olur ve gut yemeli.
• Somon balığının pürin içeriği diğer balıkların çoğundan daha düşüktür. Orta miktarda balık tüketimi gut hastalığı beslenmesinin bir parçası olabilir.
• Mercimek, kuru fasulye dahil tüm baklagiller tüketilebilir.
• Düşük yağlı süt ürünleri tüketilebilir. Bazı sütlerde D vitamini bulunur ve D vitamini eksikliği gut hastalığı ile ilişkilidir.
• Yumurta tüketebilirsiniz fakat gut hastalığı beslenmesinde kızarmış yumurta önerilmemektedir. Ancak iki günde bir rafadan veya haşlanmış bir adet yumurta tüketilebilir.

Gut Hastalığına Ne İyi Gelir?

Gut hastalığı riskini azaltmaya yardımcı olabilecek bazı yaşam tarzı değişiklikleri gut hastalığına iyi gelir.

• Egzersiz: egzersiz yapmak gut hastalığına iyi gelir. Ancak yoğun egzersiz yapmak veya eklemlere çok fazla baskı uygulamak ağrıların şiddetlenmesine neden olabilir. Yürüyüş, yüzme veya bisiklete binme gibi düşük aktiviteli egzersizler konusunda doktorunuza danışabilirsiniz.
• Alkol ve sigara tüketmek, eklem sağlığı için zararlı olmakla birlikte gut hastalığı için de risk faktörüdür. Sigaradan, alkolden uzak durmak, gut hastalığı faydalı olabilir.
• Kilo vermek, insülin direncini azaltmaya ve ürik asit seviyelerini ve riskini düşürmeye yardımcı olur. Hızlı kilo vermek gut atakları riskini artırabilir. Bu nedenle sağlıklı bir zayıflama programına uyulmalıdır.
• Susuz kalmamaya, günde en az 8 bardak su içmeye özen gösterilmelidir. Yeterli su alımı ürik asidin fazlasının idrarla dışarı atılmasına yardımcı olur ve gut hastalığına iyi gelir.

Gut hastalığı doğru şekilde yönetilmezse, kalıcı eklem hasarına ve daha birçok soruna neden olabilir. Sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri yapmak ve gut hastalığı beslenmesine uyarak gut ataklarını önlemeye yardımcı olabilir.

Kemik, kas, eklem sorunlarınız için uzman ekibimize danışabilirsiniz. Bize ulaşmak için tıklayınız.

Benzer Yazılar:

Ayak Başparmak Kemik Çıkıntısı (Halluks Valgus) Tedavisinde Yeni ve Kalıcı Çözüm Ayak Başparmağı Kemik Çıkıntısı (Bunyon/Halluks Valgus) Hakkında Merak Edilenler Ganglion Kisti, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Hakkında Merak Edilenler Ayak Bileği Ağrısı Kireçlenmenin Habercisi mi?