Bel kayması; doğumsal nedenlerlerden, tümörlerden, travmalardan, kemik anatomisinin gelişim bozukluklarından, cerrahi işlemleren veya omurların yorgunluk kırıklarından dolayı ortaya çıkabilir.
Omurganınn yaşlanması ile ilişkili süreçten dolayı ortaya çıkan bel kaymasına dejeneratif spondilolistezis denir. Yaşlılığa bağlı bel kayması, üst üste aynı hizada dizilmesi gereken omur kemiklerinden birinin, bir diğeri üzerinde ön tarafa doğru kayması sonucunda ortaya çıkar. Hastalık omurgadaki kemiklerin, eklemlerin ve bağların zayıflaması ve genel yaşlanma sürecinin bir sonucudur.
Bel Kayması (Dejeneratif Spondilolistezis) Risk Faktörleri Nelerdir?
Yaş: Bel kayması görülme sıklığı 50 yaşın üzerindeki kişilerde daha yaygındır ve 65 yaşın üzerindeki kişilerde bel kayması görülme sıklığı daha da artar.
Cinsiyet: Dejeneratif spondilolistezis kadınlarda erkeklerden 3 kat daha sık görülür.
Bel kayması yaygın olarak bel omurgasının alt seviyelerinde meydana gelir. En sık 4. ve 5. bel omurları arasında ve 5. bel omuru ile kuyruk sokumu kemiği arasında meydana gelir. Omurganın diğer bölgelerinde nispeten daha nadir görülür.
Bel Kayması (Dejeneratif Spondilolistezis) Nedenleri
Her iki omurun arasında yastık görevi üstlenen disk dokusu bulunur. Bunun yanında omurlar omurganın arka tarafında da faset eklemler aracılığı ile ilişki halindedir. Omur diskleri, omurlar arasında bir amortisör görevi görürken, faset eklemler ise omurların arasında sınırlı bir hareket yapılabilmesine izin verirler.
Yaşlanma ile beraber disk yüksekliğinde azalma meydana gelir ve faset eklemlere binen yük artar. Eğer faset eklemlerde de bir yetmezlik meydana gelirse bu durum bel kayması ile sonuçlanır.
Bel Kayması (Dejeneratif Spondilolistezis) Teşhisi
Bel kayması bir omurga hastalıkları uzmanı tarafından 3 aşamalı bir işlemle teşhis edilir:
- Tıbbi Geçmiş: Öncelikle hastanın şikayetleri gözden geçirilir. Hastanın şikayetlerin hangi durumlarda arttığı veya azaldığı gözden geçirilir.
- Fiziksel Muayene: Omurganın hareket açıklığı, esneklik, kas gücü veya nörolojik kayıplar gibi fiziksel bulguların varlığı muayene edilir.
- Tanı Testleri: Tıbbi geçmişin gözden geçirilmesi ve fiziksel muayeneden sonra bir bel kaymasından şüpheleniliyorsa, tanıyı doğrulamak ve/veya hastanın şikayetlerinin diğer olası nedenlerini elemek için bir röntgen çekilebilir. Röntgen sonuçlarına göre, ek bilgiler elde etmek için Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR) gibi başka tetkikler de istenebilir.
Bel Kayması (Dejeneratif Spondilolistezis) Ana Belirtileri Nelerdir?
- Bel ağrısı ve/veya bacak ağrısı, bel kaymasının en tipik belirtileridir. Bazı hastalarda bel ağrısı yoktur, bazı hastalarda ise asıl şikayet bel ağrısıdır ve bacak ağrısı yoktur.
- Hastalar genellikle uzun bir süre ayakta durduklarında veya herhangi bir mesafeyi yürümeye çalıştıklarında tek bacakta veya iki bacakta da kalçadan bacak arkasına yayılan ağrıdan veya bacaklarda yorgunluk hissinden şikayet ederler.
- Genellikle hastalar otururken çok fazla ağrı şikayeti duymazlar, çünkü oturma pozisyonunda omurilik kanal genişliği artar. Dik pozisyondayken, omurilik kanalı çapı daralır ve kanaldaki sinir köklerini sıkıştırır.
- Hastalarda genelde uyluk arkasındaki kaslarda gerginlik, bel bölgesinde esneklik kaybı ve beli geriye doğru bükmede zorluk vardır.
- Sinir kökü sıkışması bacaklarda güçsüzlüğe neden olabilir, ancak gerçek bir sinir kökü hasarı nadirdir.
Bel Kayması (Dejeneratif Spondilolistezis) Tedavisi Nelerdir?
Aktivite Değişikliği
Ağrı kontrolü için bazı hareketlerin kısıtlanması veya bazı hareketlerin uygulanması önerilebilir:
- İstirahat (Birkaç gün yatak istirahati veya arkaya yatan bir sandalyede dinlenme),
- Uzun süre ayakta durmaktan veya yürümekten kaçınmak,
- Aktif egzersizden kaçınmak,
- Geriye doğru eğilmeyi gerektiren faaliyetlerden kaçınmak.
Aktivite değişikliği, hastanın ağrısını ve belirtilerini önemli ölçüde azaltırsa, bu, durumu uzun vadede yönetmenin kabul edilebilir bir yoludur.
Yürüyüş veya herhangi bir yorucu aktiviteden sonra doktorunuzun size önerdiği soğuk veya sıcak uygulama ve ağrı kesici ilaç tedavisi de şikayetlerin azalmasına yardımcı olabilir.
Daha aktif olmak isteyen hastalar için, sabit bisikletle egzersiz veya su içi egzersizler (ılık bir yüzme havuzunda) eğer hastanın genel sağlık durumu müsaade ediyor ise önerilebilir.
Ayrıca, hareket açıklığını ve esnekliği sürdürmek veya arttırmak için bir fizik tedavi programı dahilinde kontrollü, kademeli olarak artan bir egzersiz programından faydalanabilir. Bu öneriler de ağrıyı hafifletme ve uzun vadede hastanın günlük işlevlerini sürdürmesine yardımcı olma eğilimindedir.
Manuel Terapi
Bu konuda eğitim almış uzmanlar tarafından uygulanan manuel terapi, bozulmuş olan eklem hareketini düzelterek ağrıyı azaltmaya yardımcı olabilir. Ancak stabil olmayan bel kayma olgularında manuel terapi ile sorun kötüleşebilir.
Epidural Enjeksiyonlar
Özellikle şiddetli bacak ağrısı olan hastalar için epidural steroid enjeksiyonları makul bir tedavi seçeneği olabilir. Enjeksiyonlar, vakaların % 50’sine varan oranlarda ağrıyı azaltmada ve hastanın gün içindeki hareketini artırmada etkilidir. Epidural steroid enjeksiyonu hastanın ağrısını hafifletmek için işe yararsa, yılda üç defaya kadar yapılabilir. Ağrının hafifletilmesi bir haftadan bir yıla kadar değişen sürelerde gerçekleşebildiğinden, bel bölgesinden yapılacak epidural enjeksiyonun etkili olabileceği sürenin uzunluğu değişkendir.
Bel kayması ameliyatı
Ağrı hastanın günlük yaşamını ileri düzeyde engelliyorsa ve ameliyat ile muhtemelen daha iyi işlev görebilecek ve daha az ağrı ile daha aktif olabilecekse cerrahi seçenek düşünülebilir. Hastada ilerleyici bir nörolojik bozulma söz konusu ise cerrahi yapılması gerekir.
Cerrahinin amacı, sinir üzerindeki baskıyı azaltmak ve bölgeye stabilite (sabitlik) sağlamak için omurganın etkilenen bölümünü yeniden hizalamaktır.
Bel kayması ameliyatı genellikle tek bir ameliyatta birlikte yapılan iki bölümden oluşur:
- Basıya neden olan dokuların temizlenmesi,
- Diğer aşama ise vidalama işlemi ile omurların birbirine kaynamasını sağlamaktır.
Hastanede kalış süresi tipik olarak 1-4 gün arasında değişir. Tamamen iyileşmesi bir yılı bulabilir. Genellikle çoğu hasta, kemik füzyonun (omurların kaynaması) iyileşmesi için üç ay geçtikten sonra aktivitelerinin çoğuna başlayabilir. Kemik kaynadıktan sonra, hasta daha aktif hale gelecektir.
Siz de bel ve/veya bacak ağrısı, uzun süre ayakta kalmakta ve yürümekte zorluk gibi şikayetler yaşıyorsanız, omurganızın esnekliği azalmışsa doğru teşhis ve uygun tedavi için merkezimize başvurabilirsiniz.
