Kalça Protezi Çıkığı Neden Olur? Nasıl Engellenir?

İçindekiler:

• Kalça Protez Çıkığı Nedir? Neden Olur?
• Kalça Protez Çıkığının Belirtileri Nelerdir?
• Çıkmayan Kalça Protezi Var Mı?
• Kalça Protez Çıkığı Nasıl Tedavi Edilir?
• Kalça Protez Çıkığı Nasıl Önlenir?

Total kalça protezi ameliyatı ortopedi ve travmatoloji alanındaki en başarılı ameliyatlardan biridir. Total kalça protez ameliyatı kireçlenmiş kalça eklemini fonksiyonel hale getirerek kişinin yaşam kalitesini artırır. Ameliyat sonrasında hastaların nadir de olsa karşılaşabileceği risklerden biri protezin gevşemesi ve kalça protezi çıkığıdır. Normal bir kalça ekleminde, kaslar, bağlar ve kalça ekleminin normal kemik yapısı eklemi stabilize etmeye ve sağlam tutmaya yardımcı olur. Kalça protezi ameliyatından sonra çeşitli nedenlerle eklemin stabilitesini kaybetmesi protezin gevşemesine ve kalça protezinin eklem yuvasından çıkmasına yol açabilir (Resim 1). Kalça protezi çıkığı şiddetli ağrı, bacağa yük verememe, hareket zorluğu gibi belirtilere sahiptir. Ameliyat sonrasında hastanın gerekli önlemleri alması ve doktor önerilerine uymasıyla kalça protezi çıkığı riski önlenebilir.

Kalça Protez Çıkığı Nedir? Neden Olur?

Kalça protezi çıkığı, kalça protezinin baş kısmının eklem yuvasından çıkması sonucu meydana gelir. Nadir görülen bir durum olsa da kalça protezi çıkığı ameliyat sonrası ciddi komplikasyonlardan biri haline gelebilir.

Kalça protezi, doğal kalça ekleminde olduğu gibi femoral protez başı (top) ve asetabuler komponent (yuva) yapılarından oluşur (Resim 2). Kalça hareketleri sırasında top her zaman yuva içinde kalmalıdır.

Topu yuvanın içinde tutan iki önemli faktör;

• Top ve yuvanın uygun açıda ve birbirine uygun bir şekilde yerleştirilmiş olması
• Kalça eklemi çevresindeki güçlü kaslar ve bağlar tarafından oluşturulan kuvvetler.

Bu faktörler protezin biyomekanik açıdan kalça ekleminde sağlam ve stabil kalması için önemlidir. Bunun sağlanmadığı durumlar protezin yerinden çıkmasına (Resim 3) ve kalça ekleminde işlev kaybına sebep olur.

Kalça protez çıkığı, kalça protez revizyon ameliyatının (protez ameliyatlarından sonra görülebilen mekanik sorunlar ve enfeksiyon gibi durumlarda uygulanan ameliyat) en sık sebeplerinden biridir. Uluslararası literatür ve kayıtlara bakıldığı zaman yıllık kalça protez çıkığı oranları %0,2 ile %10 arasında değişmektedir. Ancak revizyon ameliyatlarından sonra bu oran %30 a çıkabilmektedir.

Kalça Protez Çıkığı Neden Olur?

Kalça protezi geniş bir hareket aralığına sahip olacak şekilde tasarlanmıştır. Ancak düşme sonrası ve eklemi zorlayan bazı pozisyonlar kalça protezinin top kısmının yuvadan çıkmasına ve protez çıkığına neden olabilir. Hastanın yaşı, bağ yapısı, revizyon ameliyatı olup olmadığı, cerrahi yaklaşım, doktor deneyimi, protez tasarımı gibi çeşitli faktörler de kalça protez çıkığına neden olabilir.

Ameliyat sonrası dönemde tavsiye edilen önerilere uyan sağlıklı hastada kalça protez çıkığı riski nispeten nadirdir. Buna rağmen bazı hastalarda kalça protez çıkığı oluşabilir. Daha önce kalça ameliyatı geçirenler ve bu ameliyatlardan sonra kalça çevresindeki önemli kas ve bağların hasar gördüğü hastalar, yaşlı ve zayıf hastalar, kalça kırığı nedeniyle kalça protezi gereken hastalar, revizyon ameliyatlarından sonra ve nörolojik hastalıkları (Alzheimer, demans, parkinson) olan bireyler de kalça protez çıkığı riski yüksek olan hastalardır.

Hasta ilişkili faktörler dışında ameliyata özgü olan bazı faktörlerde kalça protez çıkığına sebep olabilir;

• Cerrahi yaklaşım şekli: Kalça protez ameliyatlarında kalça eklemine ulaşmak ve protezi yerleştirmek için kalçanın arka bölgesinden (posterior), ön-yan bölgeden (lateral) ve önden (direkt anterior) yapılan farklı yaklaşımlar mevcuttur (Resim 4). Posteriordan yapılan kalça ameliyatlarında erken dönemde protez çıkığı riski biraz daha yüksek bulunmuştur. Ancak iyi yapılmış yumuşak doku tamiri ve protez parçalarının uygun yerleşimi ile bu risk azaltılabilir. Direkt anterior yaklaşımda ise diğer iki yaklaşımda yapılan kas ve tendon kesisi yapılmadığı için daha çabuk iyileşme, daha az ağrı, erken dönemde görülen topallama ve kalça protez çıkığı riski daha düşüktür.

• Asetabular ve femoral protezin konumlandırılması: Kalça protezi, kalça ekleminin doğal yapısına uyum sağlayacak şekilde asetabular bileşen, femoral baş ve femoral stem denilen çeşitli parçalardan oluşur. Protezin sağlıklı şekilde çalışabilmesi için kalça protezi parçalarının uygun açıda konumlandırılması gerekir. Protez kalça eklemine yerleştirilirken hastanın anatomik yapısına bağlı değişiklikler olabilir. Ancak, asetabuler bileşenin 40±10° eğim ve 10 ila 20° anteversiyonda konumlandırılması önerilmektedir.
• Doktor deneyimi: Ameliyat sırasında uygun açıda komponentlerin yerleştirilmemesine rehberlik eden robotik cerrahi veya navigasyon sistemlerinin kullanılmadığı durumlarda ameliyatı yapan doktorun kalça protez ameliyatlarındaki tecrübesi uygun bir şekilde protez komponentlerinin yerleştirilmesi için kritik bir öneme sahiptir. Kalça protez ameliyatında deneyimli doktorların yaptığı kalça protez ameliyatlarının protez çıkığı riski düşüktür.

Kalça Protez Çıkığının Belirtileri Nelerdir?

Kalça protez çıkığının belirtilerinden en yaygını ani başlayan kalça ağrısıdır. Çoğu zaman, hastalar eklemden gelen tıkırtı sesiyle birlikte ani başlayan ağrıdan yakınırlar.

Kalça protez çıkığının belirtileri genellikle şunlardır;

• Kalçada takılma hissi ve ani ağrı
• Yürümekte zorlanma
• Bacağın üzerine yük vermekte ve basmakta zorlanma
• Bacakta bir miktar kısalık
• Bacağın yana doğru döndüğünün görülmesi

Kalça protez çıkığı belirtileri fark edildiğinde derhal doktora başvurmanız önemlidir. Kalça protez çıkığı, doktorunuz tarafından fiziksel muayene ve görüntüleme testleri ile belirlenerek uygun tedaviye karar verilir.

Çıkmayan Kalça Protezi Var Mı?

Kalça protez ameliyatında protez çıkığını önlemek için yumuşak dokunun korunduğu özenli ve titiz cerrahinin yanında uygun ve önerilen açılarda protez yerleştirilmesi en önemli faktördür. Protez çıkığı riskinin yüksek olduğu hastalarda ayrıca eklemin yuva ve top yapısı arasında ikinci bir hareket yüzeyinin olduğu özel tasarlanmış protez tipleri kullanılarak protez çıkığının önüne geçilebilir. Bu protezler, içinde metal veya seramik top bulunan büyük bir polietilen plastik kafa, metal kalça asetabular yuva bileşeninden oluşur. Bu protez tasarımının en önemli avantajlarından biri protez çıkma riskini neredeyse ortadan kaldırması olduğunu bulmuştur.

Kalça Protez Çıkığı Nasıl Tedavi Edilir?

Kalça protez çıkığı tedavisi; protez çıkığının nasıl oluştuğu, hastanın ne zaman protez ameliyatı olduğu ve daha çıkık olup olmadığı sorularının cevabına göre planlanır. Düşme ve bacağın ters dönmesi gibi kalça ekleminin zorlandığı durumlarda oluşan ilk çıkıklarda anestezi altında protezin yerine konulmasından sonra kalça ortezleri uygulanabilir. Böylece, çıkık sonrası oluşan yumuşak doku hasarı iyileşinceye kadar eklemi koruyarak yeni bir çıkığın önüne geçilir.

Kalça protez çıkığı sonrasında yapılan revizyon kalça cerrahisi, kalça protez çıkığının tedavisinde uygulanan etkili ve başarılı bir yöntemdir. Ameliyattan önce çekilecek röntgen ve ihtiyaç halinde bilgisayarlı tomografi tetkikleri ile çıkığa sebep olan protez parçasının tespit edilir ve ameliyat öncesi planlama yapılır. Birden fazla kalça protez çıkığı geçiren hastalarda protez çıkığına sebep olan kalça protezinin bir parçası veya protezin tamamının değiştirilmesi gerekli olabilir.

Bazı durumlarda topu yuvanın içinde tutan bir kelepçe tarzında aparat kullanabilir.  Ameliyatın başarısı için kalça çevresindeki yumuşak dokuların uygun şekilde iyileşmesi çok önemlidir. Bu nedenle ameliyattan sonra birkaç hafta korse takılmasını önerebilir. Ameliyattan sonra tavsiyelere uymak ve kalçayı yeni bir çıkık oluşturabilecek pozisyonlara sokmaktan kaçınmak önemlidir.

Kalça Protez Çıkığı Nasıl Önlenir?

Total kalça protezi ameliyatından sonra çoğu aktivitenize sorunsuz şekilde devam edebilirsiniz. Ancak, kalça protez çıkığını önlemek için günlük aktiviteleri yapış şeklinizde bazı değişiklikler yapabilirsiniz.

Kalça protez çıkığını önlemek için alabileceğiniz bazı önlemler şunlardır:

• Bacak bacak üstüne atmaktan kaçının.

• Vücudunuzu belinizden 90^o’den fazla bükmemeye çalışın.

• Yan yatmaktan kaçının.

• Ayağa kalkarken zorlanacağınız alçak sandalye veya koltuklarda oturmayın.

Kalça protezi çıkığı, protez ameliyatı sonrası nadir görülen ciddi risklerden biridir. Ameliyat sonrasında doktor önerilerine uymanız kalça protezi çıkığı riskini azaltacaktır, ancak protezin tasarımından doktor tecrübesine ve ameliyat tekniğine kadar çeşitli faktörlerinden de protez çıkığında etkili olduğu unutulmamalıdır.

Total kalça protezi ameliyatı ve protez çıkığı riski hakkında ayrıntılı bilgi için bize ulaşabilirsiniz >> https://turanturan.com.tr/bize-ulasin/