Omuz ağrısı, ortopedi bölümüne başvuran kişilerde en sık görülen üçüncü kas-iskelet sistemi (Muskuloskeletal) şikâyetidir. Omuz ağrıların yaklaşık %44 ila %65’i ise impingement sendromu yani halk arasında bilinen adıyla omuz sıkışması sendromundan kaynaklanmaktadır. Omuz sıkışmasına bağlı gelişen ağrı ve hareket güçlükleri, kişilerin günlük aktivitelerini olumsuz etkiler.
Örneğin, bir palto veya bluz giymek için kollarınızı yukarıya veya arkaya doğru uzatma ve çevirmeyi gerektiren hareketler ağrıya neden olur. Ayrıca impingement sendromu zamanla rotator manşet tendonlarının yıpranarak bozulmasına ve yırtılmasına yol açabilir.
Kolunuzu arkaya çeviremiyor ya da yukarı kaldıramıyorsanız bu durum omuz sıkışması sendromunun habercisi olabilir. İmpingement sendromu (omuz sıkışması sendromu) nedir? Omuz sıkışması neden olur? Omuz sıkışması belirtileri nelerdir? Nasıl geçer ve omuz sıkışması egzersizleri nelerdir? Sorularının cevaplarını yazımızın devamında bulabilirsiniz.
İçindekiler:
- Omuz Anatomisi
- İmpingement Sendromu (Omuz Sıkışması Sendromu) Nedir?
- Omuz Sıkışması Neden Olur?
- Omuz Sıkışması Belirtileri Nelerdir?
- Omuz Sıkışması Kimlerde Görülür?
- Omuz Sıkışması Sendromu Nasıl Teşhis Edilir?
- İmpingement Sendromu Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
Omuz Anatomisi
İmpingement sendromu daha iyi anlaşılması için öncelikle omuz anatomisinden bahsedilecektir. Omuz eklemi; üst kol kemiği (humerus), kürek kemiği (skapula) ve köprücük kemiği (klavikula) olmak üzere üç farklı kemik dokunun katılımı ile oluşmaktadır. Üst kol kemiğin (humerus) top şeklindeki başı, kürek kemiğindeki glenoid adı verilen yuvaya düzgün bir şekilde oturmaktadır. Omuz eklemi kendisini çevreleyen kapsül ve bağlar ile birlikte rotator manşet (Rotator Cuff) adı verilen bir grup tendon tarafından bir arada tutulmaktadır (Resim1).
Rotator manşet (rotator cuff), omuz kemiğinden başlayan ve kol kemiğine (humerus) bağlanan dört kasın (supraspinatus, infraspinatus, teres minör ve subskapularis kasları) tendonlarından oluşmaktadır. Bu yapı sayesinde, tüm omuz hareketleri sırasında, humerus başı, yuvası olan glenoid çukur içinde sabit kalır .
Ayrıca omzun üstündeki kemik (akromion) ile rotator manşet arasında bursa adı verilen yumuşak ve kayganlaştırıcı bir kese bulunmaktadır. Bu yapı ise kolunuzu hareket ettirdiğinizde rotator manşet tendonlarının serbestçe kaymasını sağlamaktadır. Anlaşılacağı üzere omzumuz birçok farklı yapıdan oluşan karmaşık bir eklemdir.
İmpingement Sendromu (Omuz Sıkışması Sendromu) Nedir?
İmpingement sendromu veya halk arasında bilinen adıyla omuz sıkışması, (kürek kemiğinin bir uzantısı olan akromion ve üst kol kemiği arasında yer alan) rotator manşet tendonlarının sıkışması anlamına gelmektedir.
Omuz sıkışması evreleri üç aşamada sınıflandırılmaktadır. Bunlar:
Evre 1
Sıkışma öncelikle ödem, iltihaplanma (inflamasyon) ile seyreden tendinit olarak ortaya çıkar ve sıklıkla aşırı kullanım sonucunda görülmektedir.
Evre 2
Rotator manşet (cuff) tendonunda yıpranma ve kalınlaşma oluşmuştur. Bu evrede, kısmi (parsiyel) rotator cuff yırtığı görülebilmektedir.
Evre 3
Rotator cuff yırtığı ve omuz çatısını oluşturan korakoakromial arkta kireçlenmeye bağlı değişiklikler izlenmektedir.
Omuz Sıkışması Neden Olur?
Rotator cuff tendonu akromiyonun altındaki bir boşluktan geçmektedir. Akromiyon, kürek kemiğinin (skapula) dış kenarının bu kemiğin arka tarafından çıkan kemikli ucudur ve omuzda köprücük kemiğin (klavikula) ucuyla buluşmaktadır. Omuz sıkışması, rotator cuff tendonun akromiyona sürtünerek tahriş olması durumunda impingement sendromu meydana gelmektedir.
İmpingement sendromunun nedenleri şu şekilde sıralanabilir:
- Rotator cuff tendonun yırtılması veya şişmesi: Omzun tekrarlayan aktivitelerine bağlı aşırı kullanım, travma ve darbeler sonucu oluşan yaralanmalar veya ilerleyen yaş ile gelişen aşınma ve yıpranma, rotator cuff tendonunun yırtılmasına veya şişmesine yol açabilir.
- Bursanın tahriş olması ve iltihaplanması (inflamasyonu): Omuzun aşırı kullanımı ile zorlanması veya yaralanma nedeniyle oluşabilmektedir.
- Akromiyonun Şekli ve Yapısal Sorunları: Akromiyonun yapısal olarak düz olmaması – yani kavisli veya çengel şeklinde olması – omuz sıkışması sendromuna zemin hazırlar. Ayrıca, omuz çatısında aşınma ve kireçlenme sonucu yeni kemik uzantılarının oluşması da omuz sıkışmasına neden olabilir.
Omuz Sıkışması Belirtileri Nelerdir?
Omuz sıkışması sendromu, tipik olarak omuz ve üst kol bölgesinde ağrı ile kendini gösterir. Hastalar, genellikle geceleri, özellikle omuzlarının üzerine yattıklarında veya kollarını başlarının üzerine koyarak uyuduklarında artan ağrıdan şikayet ederler. Saç taramak ya da üst dolabın kapağına uzanmak gibi basit günlük aktiviteler bile ağrılı olabilir.
İmpingement sendromunun (omuz sıkışması sendromunun) diğer belirtileri ise şunlardır:
- Omuzun ön bölgesinde ağrı ve hassasiyet,
- Omuzun önünden kolun yan kısmına doğru yayılan ağrı,
- Kolu kaldırırken veya uzatırken ağrı,
- Kolları başın üzerine uzatıldığında ağrı,
- Geceleri etkilenen omuz tarafına yatarken ağrı veya sızı,
- Eli belin arkasına uzanırken zorlanma (örneğin, pantolonun arka cebine cüzdan koyma veya alma gibi hareketlerde),
- Omzu çevreleyen kaslarda zayıflık ve hareketlerde kısıtlılık.
Omuz ağrısı, rotator cuff (manşet) içerisinde daha ciddi bir yaralanmanın veya rotator cuff yırtığının da belirtisi olabilir. Eğer rotator manşet tamamen yırtılmışsa, omuz kaslarında meydana gelen zayıflık nedeniyle kişi kolunu yukarı kaldırmakta zorlanabilir. Ayrıca, devam eden sıkışma sürecinin bir parçası olarak, pazı kasının omuz bölgesindeki biseps tendonunda da yırtılma meydana gelebilir.
Omuz Sıkışması Kimlerde Görülür?
İmpingement sendromu, baş üstü kol hareketlerini sıkça gerektiren aktivitelerle uğraşan bireylerde daha yaygın olarak görülür. Örneğin, hentbol, basketbol, voleybol, yüzme veya tenis gibi sporlarla ilgilenenler bu duruma daha sık rastlarlar.
Aynı zamanda, inşaat işçileri, market çalışanları, marangozlar ve elektrikçiler gibi başüstü ve tekrarlayan kol hareketlerini sıkça gerçekleştiren meslek grupları da omuz sıkışması riski yüksektir.
Yaş ilerledikçe impingement sendromu görülme riski artar ve bu durum, özellikle 50’li ve 60’lı yaşlarındaki kadınlarda daha sık gözlemlenir. Ayrıca, şeker hastaları, omuz ağrısı yaşama olasılığı açısından diğer bireylere göre yaklaşık 5 kat daha fazla risk altındadır.
Omuz Sıkışması Sendromu Nasıl Teşhis Edilir?
Bireyler, genellikle kolunu kaldırırken veya etkilenen omzun üzerine yatarken ortaya çıkan belirgin ağrı şikayetleri ile ortopedi ve travmatoloji uzmanına başvururlar. Hastaların doktora başvurmalarının temel nedeni, omuz ve kol hareketlerinde yaşanan zorlanma ve gece uykularını bölme potansiyeline sahip ağrılardır. Omuz çevresindeki kaslarda zayıflık ve tutukluk genellikle ağrıdan sonra ortaya çıkan ikincil belirtiler olarak ifade edilir.
Omuz sıkışması sendromunun tanısında, hastadan alınan detaylı öykü, fizik muayene ve çeşitli görüntüleme yöntemleri kullanılır. İmpingement sendromunu değerlendirmek üzere uygulanan fizik muayene yöntemleri arasında Hawkins testi, Neer işareti, Jobe testi ve ağrılı ark testi bulunur. Bu testler, kolun farklı yönlerde hareket ettirilmesiyle, hareket açıklığı ve rotator manşet tendonlarının durumu değerlendirilir.
Fizik muayene sonrasında, tanının doğrulanması amacıyla ortopedi uzmanı, Röntgen, MRI (Manyetik Rezonans Görüntüleme) ve ultrason gibi radyolojik görüntüleme yöntemlerine başvurabilir. Bu yöntemler, kesin omuz sıkışması sendromu tanısının konulmasına yardımcı olur.
İmpingement Sendromu Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
Omuz sıkışma sendromunun tedavisinin amacı, ağrıyı azaltmak ve omuz fonksiyonunu iyileştirmektir. Omuz impingement sendromu; dinlenme, soğuk (buz) uygulama ve ilaçlar ile tedavi edilebilir. Gerekirse, ultrason eşliğinde omuza çeşitli enjeksiyonlar uygulanabilir. Fizik tedavi ve rehabilitasyon programı ile omuz çevresi kasların gücü ve eklem hareketleri artırılarak kolun fonksiyonlarına kavuşması sağlanabilir.
İmpingement sendromunda ilk tedavi seçeneği ameliyat değildir. Öncelikle yukarıda bahsettiğimiz tedaviler uygulanmalıdır. Cerrahi olmayan bu tedavi yöntemleri ile birçok hastada kademeli bir iyileşme görülebilir ve omuz fonksiyonlarında düzelme sağlanabilir4.
Ameliyat Dışı Tedavi Seçenekleri
Dinlenme ve Soğuk Uygulama
Omuzu zorlayan baş üstü faaliyetlerden kaçınmak ve ağrılı bölgeye günde birkaç kez 15-20 dakika boyunca havluyla sarılmış buz torbası uygulamak evde uygulanabilecek tedavi seçeneklerindendir.
Steroid Olmayan Anti-inflamatuar İlaçlar (NSAID’ler)
İbuprofen, aspirin ve naproksen gibi ilaçlar ağrı ve şişliği azaltmada etkili olabilir. İlaçlara verilen yanıt kişiden kişiye değişebilir, bu nedenle bu durum için tercih edilen tek bir ilaç yoktur. Eğer bir anti-inflamatuar (İltihap önleyici) ilaç ağrıyı azaltmada yardımcı olmazsa, farklı bir ilaç veya tedavi yöntemi tercih edilebilir.
Fizik Tedavi ve Egzersizler
Fizik tedavi ve rehabilitasyon programı sırasında fizyoterapistiniz başlangıçta ağrının azaltılması ile kontrollü omuz egzersizlerine odaklanacaktır. Ardından normal omuz hareket açıklığının sağlanması ve kasların güçlenmesine yönelik egzersizler ile tedavi sürecine devam edilecektir.
Omuz Enjeksiyonları
Dinlenme, ilaçlar ve fizik tedaviye rağmen yakınmalarınız devam ediyorsa doktorunuz omuza enjeksiyon uygulamayı düşünebilir. Özellikle ciddi hareket kısıtlılığı olan durumlarda sinir blokları veya omuza kortizon iğnesi uygulanabilir.
Kortizon iğnesi, tekrar tekrar kullanıldığında kıkırdak ve tendonların zayıflamasına ve bozulmasına neden olabileceğinden, sık sık uygulanmamalıdır. PRP (Trombositten Zengin Plazma) ve kök hücre enjeksiyon tedavileri de omuz sıkışması sendromunda olumlu sonuçlar alınan tedavi seçenekleri arasındadır.
Omuz Sıkışması Ameliyatı
Ameliyatsız tedavi seçeneklerinden sonuç alınamadığı durumlarda omuz sıkışması ameliyatı gündeme gelebilir. “Subakromiyal dekompresyon” veya “artroskopik omuz dekompresyonu” olarak adlandırılan bu ameliyat, genellikle artroskopik yöntemle, yani omuzda yapılan küçük kesikler aracılığıyla ve kapalı cerrahi teknikle gerçekleştirilir.
Ameliyat sırasında, yeni oluşan kemik uzantıları temizlenir ve rotator manşete daha fazla alan yaratmak için akromiyonun uç kısmı çıkarılır. Eğer bursa dokusu kalınlaşmış ve içi sıvı ile dolmuşsa, yani bursit gelişmişse, ameliyat sırasında bursa da çıkarılır. Eğer omuz sıkışması ilerlemiş ve tendonlarda belirgin yırtıklar oluşmuşsa, bu durumda artroskopik rotator manşet onarım ameliyatı gerçekleştirilebilir.
Omuz sıkışması ameliyatı sonrasında, doktorunuz sizin ihtiyaçlarınıza ve ameliyat sırasındaki bulgulara göre bir fizik tedavi ve rehabilitasyon programı önerecektir. Bu rehabilitasyon programının amacı, omuzun hareket açıklığını ve kolun gücünü yeniden kazandırmaktır. Ağrının tamamen geçmesi kişiden kişiye değişiklik göstermekle birlikte, genellikle 2 ila 4 ay sürebilir.
Sonuç
İmpingement sendromu (omuz sıkışması sendromu) omuz ağrılarına neden olan en yaygın nedenlerden biridir. Bu durumu iyi bir şekilde yönetebilmek için omzu etkileyen diğer rahatsızlıklardan ayırt edilmesi çok önemlidir.
Unutmayın ki impingement sendromu tedavi edilmediğinde ilerleyebilir, tendon yırtıklarına yol açabilir ve bu yüzden cerrahi müdahale gerekebilir. Eğer siz de omuz sıkışması belirtilerinden birini veya birkaçını yaşıyorsanız, erken teşhis ve tedavi için bir ortopedi doktoruna başvurmalısınız. Bunun için daha ayrıntılı bilgi ve uzman görüşü almak adına bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Ayrıca impingement sendromu tanınız konulduysa, ikinci bir görüş almak için yakın zamanda çektirdiğiniz röntgen ve Emar-MRI görüntülerinizi de bize ulaştırabilirsiniz.
